انتقال تجربه ؛ کلیدی برای پیشگیری از حوادث

فرهنگ ایمنی 

طبق گزارش سازمان بین المللی کار تقریباً یک سوم مرگ‌های ناشی از کار از طریق حادثه رخ می‌دهد . با در نظر گرفتن ضرایب خطا و انجام تصحیح‌های لازم، تخمین زده می‌شود که در هر سال 1/1 میلیون حادثه شغلی منجر به مرگ در سراسر جهان می‌شود. این بدان معنا است که در هر روز سه هزار نفر در محیط های شغلی جان خود را از دست می دهند. هزینه های مربوط به این حوادث، که به علت از دست رفتن نیروی انسانی، مواد تجهیزات و زمان است به وجود می‌آید، در هر سال بیش از پنج میلیون دلار برآورد شده است. از طرفی، مشخص شده است که میزان حوادث ناشی از کار در کشورهای در حال توسعه بالاتر از کشورهای توسعه یافته است. در ایران نیز حوادث ناشی از کار سالانه هزاران نفر را با خطرات گوناگون مواجه می سازد، تعداد زیادی می میرند و یا به درجات متفاوتی از کارافتاده می شوند.  تا سال 1931 متخصصین ایمنی بر پیشگیری به وسیله راهکارهای فیزیکی مانند حفاظت گذاری ماشین آلات و تجهیزات و بازرسی و غیره تاکید می‌کردند و معتقد بودند که شرایط ناایمن بیش‌ترین نقش را در بروز حوادث دارد. ولی در سال 1931 هنریش در کتاب«پیشگیری از حوادث صنعتی»، نخستین بار این نظریه را مطرح کرد که عمده‌ترین عامل بروز حوادث صنعتی اَعمال ناایمن 88 درصد و 10 درصد به علت شرایط ناایمن است. او متخصصین ایمنی را بر آن داشت تا توجه خود را بر روی افراد به عنوان عامل اصلی حوادث معطوف دارند.

بینش استراتژیک و سرنوشت مشترک 

دکتر اردلان و همکاران به بررسی رهبری دانش، هوش سازمانی و اثربخشی سازمانی پرداختند هدف شناسایی رابطه بین رهبری دانش و هوش سازمانی با اثربخشی سازمانی در دانشگاه بوعلی سینای همدان بود که نتایج نشان داد بین مؤلفه های رهبری دانش، مؤلفه حمایت از فرآیند یادگیری فردی و گروهی بیشترین تأثیر را در پیش‌بینی اثربخشی سازمانی دارد؛ و از بین مؤلفه‌های هوش سازمانی، مؤلفه‌های اتحاد و توافق، بینش استراتژیک و سرنوشت مشترک به ترتیب بیشترین تأثیر را در پیش‌بینی اثربخشی سازمانی دارند.

تاثیر مدیریت دانش بر بروز خطاهای تکراری

در صورت بروز خطای فردی از سوی یک سلسله شغلی که شامل رئیس، مسئول و کارگر می باشد، بدون تردید کارگر مورد غضب مدیریتی قرار می گیرد. در علم مدیریت سازمان، راهکارهای بسیاری برای پیشگیری از خطای تکراری وجود دارد،  آخرین راهکار تنبیه و بعضا جابجایی شغلی می باشد. اما در این مجموعه به عنوان اولین راهکار مورد استفاده قرار می گیرد. کارگری در این بین که مقصرانی از نفرات بالادستی را پیش چشم خود می بیند، دچار تنزل شغلی شده و با کاهش حقوق و مزایا و افزایش فشار کاری برخوردار گشته است. پژوهشی توسط دکتر محمدحسن جوادی و دکتر یعقوب علیپوری در راستای بررسی تأثیر به‌کارگیری مدیریت دانش بر روی بهبود ایمنی در صنعت ساخت‌وساز و ارائه‌ی مدل مدیریت دانش مناسب برای این بهبود انجام شده است که در ادامه به آن می‌پردازیم.

به زبان ساده مدیریت دانش، سازمان دادن برای دانستن است.  مدیریت دانش طیف وسیعی از فعالیت‌هاست که برای مدیریت، مبادله، خلق و یا ارتقای سرمایه‌های فکری در یک سازمان به کار می‌رود. از نظر سینوته راه حل تعریف مدیریت دانش آن است که آنچه را مدیریت دانش در آن نمی‌گنجد حذف کنید. اشتباهات به وجود آمده در یک پروژه اغلب در پروژه‌های آینده تکرار میشوند، که برای مقابله با تکرار اشتباهات می‌توان از مدیریت دانش و همچنین دانش و تجربیات کارکنان در این زمینه‌ها بهره گرفت.
صنعت ساخت‌وساز صنعتی مبتنی بر دانش است. با توجه به وجود خطرات زیاد در روند ساخت‌وساز، حوادث همیشه به علت فقدان دانش ایمنی کارکنان و کارگران اتفاق می‌افتد. یک مشکل بزرگ در پروژه‌های ساختمانی این است که دانش، تجربه، درس‌های آموخته‌شده  و شیوه‌های به‌دست آمده در یک پروژه اغلب در سایر پروژه‌ها به اشتراک گذاشته نمی‌شوند. که کمبود آگاهی  در تمامی سطوح سازمان وجود دارد و وارد کردن آگاهی ایمنی، آموزش و انجام ممیزی ایمنی در حصول اطمینان از ایمنی در محل‌های ساختمانی کمک می‌کند.
الزارکا و همکاران مطالع‌های درزمینه‌ی رویکرد مبتنی بر دانش برای خودکارسازی مدیریت ایمنی در ساخت و ساز انجام دادند. تحقیقات آنها نشان داد که بزرگترین محدودیت‌های سیستم‌های مدیریت ایمنی کنونی، عدم توانایی در دسترسی به‌موقع به اطلاعات ایمنی و بازیابی دانش ایمنی حاصل شده در پروژه‌های قبلی است. از این‌روی، سیستم‌های مبتنی بر رایانه برای حمایت از فرآیند مدیریت ایمنی باید توسعه داده شود که این پایگاه، دانش تمام پروژه‌های شرکت را در یک مکان مرکزی ذخیره می‌کند و انتقال دانش از پروژه‌های قدیمی به آن‌ها را تسهیل می‌کند. پس از بررسی پیشینه‌ی پژوهش فوق می‌توان عوامل اصلی تأثیرگذار بر بهبود ایمنی را آموزش ایمنی، داشتن آگاهی کافی از مسائل ایمنی و همچنین دسترسی به‌موقع به اطلاعات ایمنی دانست. لذا، معرفی شیوه‌های مدیریت دانش به حوزه‌ی پروژه‌های ساختمانی در جهت بهبود ایمنی می‌تواند روشی مناسب در کاهش حوادث باشد.
در صنعت ساخت‌وساز در حال حاضر، سازمان‌های مختلف به‌طور جدی با کمبود ارتباطات و همکاری در مدیریت ایمنی، که مانع از آزاد کردن دانش ایمنی افراد در ارتباط با یکدیگر می‌شود، مواجه هستند ؛ بنابراین، الزام است که نوآوری سازمان، شکستن مرزها و تشویق کارمندان و کارکنان به برقراری ارتباط، اشتراک بیشتر دانش و درنهایت به ارائه‌ی یک مدل نظری از دانش ایمنی ساخت‌وساز منجر شود. از این طریق، روابط میان کارکنان مختلف شناسایی و شبکه‌ی ساخت‌وساز اولا دارندگان دانش ایمنی مدلسازی می‌شود و سپس مدیریت ایمنی با توجه به دانش ایمنی، به نقاط جداگانه‌ی دانش تقسیم و لینک‌های نقاط مختلف دانش تجزیه وتحلیل می‌شود تا شبکه‌ی نقاط دانش ایمنی مدلسازی شود. درنهایت، انتقال دانش از هر دارنده‌ی دانش به دیگران شناسایی و شبکه به اشتراک‌گذاری دانش  ایمنی ایجاد می‌گردد.
درپایان این پژوهش مدل درختی مدیریت دانش برای بهبود ایمنی در صنعت ساخت‌وساز پیشنهاد شد تا بر پایه‌ی آن مراحل 6 گانه‌ی فرهنگ‌سازی، کسب، خلق، نشر، به‌کارگیری و ذخیره‌ی دانش ایمنی  در سازمان‌‌ها اجرایی شود و هر سازمانی، با توجه به عملکرد خود در این زمینه، به تقویت نقاط ضعف و توسعه در زمینه‌هایی که دارای عملکرد خوبی نبوده است بپردازد.