کاربرد نظریه شرطی سازی اسکینر در مدیریت دانش

بوروس فردریک اسکینر (زاده ۱۹۰۴ میلادی-درگذشته ۱۹۹۰ میلادی) روانشناس و نویسنده علمی برجسته آمریکایی بود. وی در شهر ساسکاهانا واقع در ایالت پنسیلوانیا ی ایالات متحده آمریکا متولد شد. او درجه کارشناسی ارشد(فوق لیسانس) خود را در سال ۱۹۳۰ و درجه دکتری اش را در سال ۱۹۳۱ از دانشگاه بسیار معتبر هاروارد دریافت کرد که پیشروترین دانشگاه در زمینه روانشناسی و امور تربیتی نیز بوده و است. اسکینر در سال‌های بین ۱۹۳۶ و ۱۹۴۵ در دانشگاه ایالتی مینه سوتا به آموزش روانشناسی پرداخت و در همین مدت کتاب (رفتار جانداران) را نوشت. اسکینر در سال ۱۹۴۵ به دانشگاه ایالتی ایندیانا رفت و سرپرستی بخش روانشناسی را به عهده گرفت و در سال ۱۹۴۸ به دانشگاه هاروارد مراجعت کرد و تا سال مرگش در سال ۱۹۹۰ میلادی در آنجا بعنوان استاد ممتاز باقی ماند. مورخان روانشناسی در فهرست روانشناسان تمام طول تاریخ اسکینر را در رتبه هشتم و در فهرست روانشناسان معاصر(۱۲۰ سال اخیر) او را در رتبه اول قرار داده اند. اسکینر یکی از نظریه‌پردازان مهم در حوزه شخصیت نیز بود. پدر او وکیلی با آرزوی سیاستمدار شدن بود، در حالی که مادرش در خانه ماند تا از دو فرزند خود مراقبت کند. او در خانواده مرفه طبقه متوسط بالا بزرگ شد و والدین او ارزش های خویشتنداری، خدمت کردن، صداقت، و سخت کوشی را به کار بستند.

مطالعه آثار پاولوف و واتسون

اف بی اسکینر هنگام کار به عنوان دفتردار در یک کتابفروشی ، با مواجه با  آثار پاولوف و واتسون به نقطه عطفی در زندگی و حرفه وی تبدیل شد. اسکینر با الهام از این آثار تصمیم گرفت حرفه خود را به عنوان یک داستان نویس کنار بگذارد و وارد برنامه تحصیلات تکمیلی روانشناسی در دانشگاه هاروارد شد.
پس از دریافت دکترای خود از هاروارد در سال 1931 ، ب. اف. اسكینر به لطف یک بورس تحصیلی برای پنج سال آینده به کار خود در دانشگاه ادامه داد. در این دوره از زمان ، او تحقیقات خود را در مورد رفتار عملگر و شرطی سازی عمل ادامه داد. او در سال 1936 با ایوان بلو ازدواج کرد و این زوج صاحب دو دختر به نام های جولی و دبورا شدند.

نوآوری ها

اسکینر در مدت حضور خود در هاروارد علاقه مند شد که رفتار انسان را به روشی عینی و علمی مطالعه کند. وی دستگاهی را که از آن به عنوان دستگاه تهویه عملگر یاد می کرد ، توسعه داد که بعداً به عنوان “جعبه اسکینر” شناخته شد.
 

اتاق شرطی‌سازی عامل (جعبه اسکینر)

اکثر کارهای اولیه اسکینر با یک اتاقک کوچک که به جعبه اسکینر شهرت یافته‌است انجام شده‌اند. این جعبه معمولاً دارای کف سیمی مشبک، یک چراغ، یک اهرم و یک ظرف غذاست و طوری درست شده‌است که، وقتی حیوان اهرم را فشار می‌دهد، مکانیسم غذادهی راه اندازی می‌شود و مقداری غذا به درون ظرف غذا می‌افتد.

اختراعات

ماشین یادگیری اسکینر، یکی از اختراعات اسکینر، روان‌شناس رفتارگرای آمریکایی
این اختراعات عبارتند از محیطی کنترل شده برای نوزادان به نام «گهواره هوائی»، ساز و کاری برای هدایت موشک با استفاده از کبوتر، دستگاه شرطی شدن عامل یا «جعبه اسکینر» و ماشین یادگیری

ارتباط و کاربرد نظریه شرطی‌سازی اسکینر در مدیریت دانش:

1. تقویت یادگیری:

در مدیریت دانش، بهبود و تحکیم یادگیری فوق‌العاده مهم است. با استفاده از روش‌های شرطی‌سازی مثبت، می‌توان رفتارهای مطلوب مانند به اشتراک‌گذاری دانش، یادگیری مداوم و همکاری را تقویت کرد. مثال: تخصیص پاداش‌های مالی یا ارتقاء شغلی برای کارکنانی که به اشتراک‌گذاری دانش و تجربیات خود پرداخته یا در دوره‌های آموزشی مشارکت می‌کنند.

2. تنبیه و اصلاح رفتارها:

اگر رفتارهای غیرمطلوب (مانند عدم به اشتراک‌گذاری اطلاعات) شناسایی شوند، می‌توان با استفاده از تنبیه‌های ملایم و سازنده، سعی در اصلاح آن‌ها داشت. تنبیه به معنای حذف یک پاداش (مثلاً عدم ارایه فرصت‌های پیشرفت به کسانی که کمتر به اشتراک‌گذاری دانش می‌پردازند) می‌تواند تغییراتی در رفتار افراد ایجاد کند.

3. محیط‌های یادگیری:

با توجه به نظریه اسکینر، ایجاد یک محیط یادگیری مثبت و مشوق، می‌تواند تأثیر زیادی بر رفتارهای کارکنان داشته باشد. برای مثال، ایجاد فضای امن برای به اشتراک‌گذاری اطلاعات و تجربیات و تشویق به بحث و تبادل نظر می‌تواند به بهبود مدیریت دانش کمک کند.

ارتباط و کاربرد مدیریت دانش در نظریه شرطی‌سازی اسکینر:

1. تقویت مثبت و یادگیری:

   - در نظریه اسکینر، تقویت مثبت (Positive Reinforcement) به معنای پاداش دادن به رفتارهای مورد نظر است. در زمینه مدیریت دانش، اگر کارکنان در ایجاد و به اشتراک‌گذاری دانش به درستی عمل کنند و از آن‌ها تقدیر و پاداش داده شود، احتمال تکرار این رفتارها افزایش می‌یابد. به عنوان مثال، می‌توان برگزاری جشنواره‌ها یا برنامه‌های تشویق برای اعضای تیم‌هایی که بهترین روش‌های مدیریت دانش را به کار می‌برند، در نظر گرفت.

2. بازخورد و یادگیری مستمر:

   - یکی از اصول کلیدی در نظریه شرطی‌سازی ارائه بازخورد است. در مدیریت دانش، بازخورد به کارکنان کمک می‌کند تا نقاط قوت و ضعف خود را در به اشتراک‌گذاری و استفاده از دانش شناسایی کنند. این بازخورد می‌تواند از طریق جلسات بازنگری، نظرسنجی‌ها یا ابزارهای دیجیتال فراهم شود.

3. محیط یادگیری:

   - اسکینر بر اهمیت محیط در فرایند یادگیری تأکید می‌کند. در مدیریت دانش، ایجاد یک محیط فرهنگی و سازمانی که تشویق‌کننده به اشتراک‌گذاری و یادگیری باشد، حیاتی است. این محیط باید به گونه‌ای طراحی شود که کارکنان احساس راحتی کنند و به‌راحتی دانش خود را به اشتراک بگذارند.