مدیریت ایمنی تشبیه خوبی برای مدیریت دانش است. هر دو، یک سیستم مدیریتی متمرکز بر رفتارها و فعالیتهای نامشهود هستند. تفاوت اصلی مدیریت ایمنی و مدیریت دانش این است که مدیریت ایمنی، بهویژه در صنایعی مانند مهندسی و ساختوساز موفقیتآمیز بوده و به عنوان راهکاری شناختهشده در نظر گرفته میشود. مدیریت دانش نیز توسط بسیاری از سازمانها مورد توجه قرار گرفته و پیوسته در حال توسعه است.
در ادامه 6 نکته مهم در حوزه مدیریت ایمنی جهت یادگیری مدیریت دانش مورد بررسی قرار گرفته است.
1- تغییر رفتار و تغییر فرهنگ امکانپذیر است.
موفقیت مدیریت ایمنی متکی بر تغییر نگرش نسبت به ایمنی کارکنان و پیمانکاران است. به منظور کمک به بهبود ایمنی کل سازمان این نگرش باید از جملاتی همچون «خطرات همیشه وجود دارد و ما همیشه نمیتوانیم ایمن باشیم، ایمنی در کار به میزان خطرپذیری فرد بستگی دارد» به «تمام خطرات را میتوان به حداقل رساند، ما باید ایمن باشیم، ایمنی در کار به عملکرد فرد بستگی دارد»، تغییر کند. این واقعیت که فرهنگهای مبتنی بر ایمنی اکنون در بسیاری از صنایع رواج دارد، نشان میدهد که تغییر فرهنگ در موارد مشابه نیز امکانپذیر است.
تغییر فرهنگ مدیریت دانش نیز مانند تغییر در نگرش افراد سازمان است. در واقع افراد باید به این باور برسند که دانش هرگز شخصی نبوده و میتواند بر تمامی ابعاد سازمان به شکل جمعی تاثیر بگذارد. اگر تغییر فرهنگ ایمنی در سازمانها موفقیت آمیز باشد، قطعا تغییر فرهنگ مدیریت دانش نیز امکانپذیر خواهد بود. در این راستا میتوان از طرح تغییر فرهنگ ایمنی جهت پیادهسازی در مدیریت دانش بهره برد.
2- رهبران و مدیران ارشد نقش بسیار مهمی در تغییر رفتار دارند.
فرهنگ ایمنی همراه با رهبری ایمنی است. رهبران «حافظ و نگهبان هنجارهای مرتبط با نگرش» هستند. از جمله وظایف رهبری هدایت فرآیند تغییر فرهنگ، پشتیبانی و تشویق افراد است. بدون حمایت رهبری، فرهنگ ایمنی موقتی خواهد بود. این امر در مورد فرهنگ دانشمحور نیز صدق میکند و بدون حمایت رهبری، تغییر فرهنگ دانش موقتی است.
3- فعالیتهای نامشهود در سازمان به یک سیستم یا چارچوب مدیریتی نیاز دارند.
ویکی پدیا سیستم مدیریت ایمنی را چنین توصیف میکند:
فرآیند مدیریت ایمنی یک فرآیند منظم، صریح و جامع برای مدیریت خطرات ناشی از عدم ایمنی است. همانند تمام سیستمهای مدیریتی، کاربرد سیستم مدیریت ایمنی نیز تعیینکننده اهداف، برنامهها و ارزیابی عملکرد افراد است. سیستم مدیریت ایمنی باید در ساختار سازمان رخنه کرده و بخشی از فرهنگ کارکنان سازمان در حین انجام وظایف کاری باشد.
چنین سیستمهایی در صنایع مختلف وجود داشته و حاوی عناصری مانند موارد زیر هستند:
سیاستگذاری؛
نقشهای سازمانی، مسئولیتها و پاسخگوییها؛
فرآیندهای شناسایی، گزارش و رفع خطرات ایمنی (فرآیندهایی مانند Hazids، تحقیقات در دسترس، تحقیق و بازرسی و غیره)؛
ممیزی و معیارهای ارزیابی.
در ویکیپدیا، تا آنجا که از نظر موضوعی به مدیریت دانش مربوط میشود، با حذف کلمه «خطر» میتوان کلمه «ایمنی» را با «دانش» جایگزین کرد. مدیریت دانش، مانند مدیریت ایمنی، به نظام یا چارچوب نیاز دارد. چارچوب مدیریت دانش حتی شامل عناصر مشابهی همچون سیاست مدیریت دانش، فرآیندهای مدیریت دانش، نقشهای مدیریت دانش، اقدامات مدیریت حسابرسی و ممیزی میباشد. در مدیریت دانش باید "فناوری مدیریت دانش" را نیز اضافه کرد؛ زیرا فناوری نقش بیشتری در مدیریت دانش نسبت به مدیریت ایمنی دارد.
4- با تغییر رفتار، رسالت شما به پایان نمیرسد.
فرهنگ ایمنی باید پایدار باشد. با بهبود وضعیت ایمنی، واحد بهداشت و ایمنی منحل نشده و مدیران همچنان خواستار ارائه آمار حوادث هستند. ایمنی یک فعالیت مشخص و مطلق نیست و به هوشیاری مداوم نیاز دارد. در صورت عدم پایش مستمر ایمنی در سازمان، فرهنگ آن به همان شکل قبلی باز میگردد.
در مدیریت دانش نیز حتی اگر چارچوب آن کاملاً مشخص شده باشد، به یک عملکرد پایدار نیاز دارد. با شکلگیری فرهنگ مدیریت دانش در سازمان فعالیتهای تیم مدیریت دانش به پایان نخواهد رسید مگر آنکه وظایف خود را به گروه دیگری واگذار کنند.
5- به منظور تغییر بنیادین فرهنگ باید بر شغل افراد تأثیر بگذارید.
یکی از دلایل استقبال خوب افراد از فرهنگ ایمنی این است که برای بسیاری از سازمانها، ایمنی امری حائز اهمیت است. اگر افراد رفتاری ایمن نداشته باشند، شغل آنها در معرض خطر خواهد بود. سیاستگذاری در بخش ایمنی دارای دستورالعملی رسمی بوده و رعایت آن برای تمام کارکنان اجباری است.
شاید نیاز باشد تا در خصوص مدیریت دانش نیز چنین سیاستی اتخاذ شود. بهعنوان مثال اولین کلمات در متن سیاست مدیریت دانش ناسا عبارت است از: «انطباق با این فرهنگ اجباری است». به گفته باب باکمن، «افرادی که به اشتراکگذاری دانش در سازمان میپردازند، باید تنها افرادی باشند که برای ارتقا در نظر گرفته میشوند.» اگر معتقدیم که مدیریت دانش ارزش زیادی به سازمان ما میافزاید، بنابراین باید جزیی از فعالیتهای غیرقابل مذاکره باشد.
6- میتوانید از معیارهای مشابه استفاده کنید.
تفاوت اصلی بین مدیریت ایمنی و مدیریت دانش این است که تاثیرات ناشی از ایمنی مشهود و قابل اندازهگیری است. مشاهده اثرات مدیریت ایمنی در سازمان اجرای آن را آسانتر میکند. با این حال میتوان از روشهای اندازهگیری نتایج حاصل از مدیریت ایمنی مانند کاهش «زمان از دست رفته» (زمانی که فرد، ساعت کاری خود را به دلیل آسیبدیدگی از دست میدهد)، در حوزه مدیریت دانش نیز استفاده کرد. در راستای این اقدام شروع به جستجوی حوادث ناشی از «دانش از دست رفته»، کنید. جایی که افراد به دلیل عدم ثبت دانش دچار خطاهای تکراری شده و یا از اقدامات بهبودی و اثبات شده پیشین اطلاع ندارند. حتی میتوان در محل پروژهها، جایی که فردی دانش مهمی را کسب کرده، بهطور اتفاقی یا تصادفی به جستجوی دانش بپردازید.
اگر بتوان این موارد را در سازمان اجرایی کرد، مدیریت دانش موفقیتآمیز بوده و برای سازمان ارزش افزوده به دنبال دارد.
نظام جامع مدیریت دانش با همکاری سازنده و تعهد کاری مجموعه مشاوران توسعه آینده توسط شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی در مدیریت امور فناوری اطلاعات بانک ملت، با موفقیت پیادهسازی شد.
با عنایت به این موضوع که استفاده افراد از فرآیندها و ابزارهای مدیریت دانش و مشارکت در این مهم کاملاً امری فرهنگی است؛ کماکان جهت مشارکت حداکثری همکاران و اثربخشسازی دانشها و تجارب اشتراکگذاریشده در ابتدای مسیر هستیم. همچنین امیدواریم با همکاری و رهنمودهای ارزنده تیم مشاوران توسعه آینده به موفقیت کامل در این مسیر نائل آییم
مهندس اقتداریان- شرکت پتروشيمی رازی
مشاوران توسعه آینده بهعنوان اولین شرکت ایرانی که از سال ۱۳۸3 در حوزه مدیریت دانش فعالیت داشته، توانسته است با بکارگیری روشهای نوین و بهروزآوری شیوههای کاری در صنایع بزرگ کشور ایفای نقش نماید. این نقش آفرینی با کشف، استخراج و غنیسازی دانش سازمانی و بهبود روشهای انجام کار، به شکل چشمگیری در طیف وسیعی از مشتریان منجر به کاهش دوبارهکاریها، افزایش مزیت رقابتی و تابآوری آنها در فضای کسبوکار شده است.
مهندس صدری- شرکت ملی گاز ایران
جمعآوری قریب به 1500 بسته دانشی ارزشمند از 50 مدیر ارشد و خبره شرکت ملی گاز ایران ،کاری دشوار اما کم نظیر بود که تیم اجرایی و کارشناسان به خوبی از عهده آن بر آمدند.
مهندس شریف زاده- شهرداری منطقه 10
در سال ۱۳۹۱ به همت اداره آموزش شهرداری منطقه ۱۰ تهران، سیستم مدیریت دانش شهرداری منظقه ۱۰ راهاندازی شد. با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده مراحل شناخت، SWOT، شناسایی فیلدهای دانشی شهرداری، مصاحبه با خبرگان و... انجام پذیرفت و در نهایت با نصب نرمافزار مدیریت دانش، سامانه شهرداری منطقه ۱۰ راهاندازی شد. شهرداری منطقه ۱۰ تهران اولین شهرداری در سراسر کشور است که دارای این سامانه بوده و بهطور فعالانه نسبت به استخراج و اشتراک دانش کارکنانش اقدام مینماید. توسعه مشارکت عمومی کارکنان در فرآیندهای سازمانی، توسعه یادگیری در سطح کارکنان، پرهیز از دوبارهکاری، کاهش هزینهها و... بخشی از ثمرات راهاندازی این سیستم میباشد.
دکتر جعفرپور- مدیر دانش اسبق وزارت راه و ترابری
آینده شرکت مشاوران توسعه آینده در حوزه مدیریت دانش بسیار درخشان است. این شرکت آغازگر خوبی برای مدیریت دانش در ایران بوده است.
دکتر فلاح کهن- مسئول مدیریت دانش سازمان راهداری و حمل و نقل جادهای
کادر مجرب و دانش آموخته شرکت مشاوران توسعه آینده با پیادهسازی سیستم مدیریت دانش و استقرار نرمافزار مرتبط به همراه ارائه بیش از ۱۶۰۰ نفر ساعت آموزش و ثبت ۱۸۰ بسته دانشی گامی بلند در جهت دستیابی به اهداف دانشی و ارتقاء بینش کارکنان سازمان برداشته است.
مهندس تهرانخواه- هلدینگ کشاورزی پارس
شرکت گسترش کشاورزی و دامپروری فردوس پارس با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده، توانست ضمن جمعآوری تجربیات مربوط به "طراحی و ساخت گلخانهها" بستر نرمافزاری مناسبی را برای درج تجربیات جدید طراحی گلخانهها ایجاد و مورد بهرهبرداری قرار دهد.
دکتر لطیفی- شرکت مادر تخصصی مدیریت ساخت و تهیه کالای آب و برق (ساتکاب)
به دنبال گسترش فعالیتهای شرکت ساتکاب، ایجاد بانک دانشی و آشنایی افراد با تکنیکهای مدیریت دانش امری الزامی محسوب میشد که شرکت مشاوران توسعه آینده با ارائه خدمات تخصصی در این حوزه توانست ما را در این امر یاری کند.
داستان موفقیت مشتریان
هلدینگ میدکو از اوایل دهه نود توسعه مدیریت دانش را با همکاری مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. اجرای مدیریت دانش در میدکو با یک پروژه پایلوت در سطح ستاد آغاز شد و به سرعت در شرکت های زیرمجموعه توسعه پیدا...
امروزه گسترش فعالیتها، تنوع و تعدد نیازهای زندگی شهری، فرصت اشتباه و اختراع دوباره چرخ را از سازمانهای خدماتی گرفته است. هزینه تولید دوباره دانش و ریسک از دست دادن آن افزایش یافته و مدیریت...
شرکت پالایش نفت تهران به عنوان یکی از بزرگترین و قدیمیترین پالایشگاههای کشور از سال ۱۳۸۷ سفر مدیریت دانشی خود را با مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. در آن سالها بسیاری در مورد کارایی ا...
عدم مشارکت نیروی انسانی در فعالیتهای مدیریت دانش به عنوان یکی از چالشهای سازمانی شناخته شده است. لذا بسیاری از سازمانهای کشور به هنگام پیادهسازی مدیریت دانش در سازمان خود با ای...
شرکت آب تهران در سال ۱۳۳۴ پس از ۹ سال مطالعه و اقدامات مختلف جهت تامین آب وتصفیه و توزیع آن رسما“ تاسیس و شروع به کار نمود، سپس درســال ۱۳۴۳ قانون تاسیس وزارت آب وبرق به تصویب مجلس رسید و ...