شایستگی‌ها و نقش مدیر ارشد دانش

بی‌تردید مدیریت دانش در سازمان شما به یک رهبر نیاز دارد. این فرد که به عنوان «مدیر برنامه مدیریت دانش»، «متصدی مدیریت دانش» و «مدیر ارشد دانش» نیز شناخته می شود، مسئولیت اجرای مدیریت دانش در سازمان را بر عهده می‌گیرد، نقشی که پیروزی و شکست هر پروژه‌ای در گرو آن است. در شماره گذشته پیرامون تشکیل تیم مدیریت دانش، مطالبی تحت عنوان «معماری خشت اول» بیان شد. در این مقاله قصد داریم برای پرسش‌های زیر در رابطه با رهبری مدیریت دانش، پاسخی روشن ارائه دهیم.
•  نقش اصلی رهبر مدیریت دانش چیست و پاسخگوی چه مواردی می‌باشد؟
•  بهتر است رهبر مدیریت دانش از داخل سازمان انتخاب شود یا یک متخصص را استخدام کنیم؟
•  برخورداری از چه شایستگی‌هایی برای رهبران مدیریت دانش ضروری است؟

نقش اصلی رهبر مدیریت دانش 

رهبر مدیریت دانش قبل از هر چیز به‌عنوان معمار مدیریت دانش در سازمان، عهده‌دار طراحی و ارائه یک چهارچوب مدیریت دانش در محدوده کسب‌وکار شماست. چهارچوب ارائه شده باید ارزش‌های کسب‌وکار را حمایت کند و کارکنان و مدیران سازمان آن را به عنوان یک پشتیبان موثر در دست‌یابی به اهداف سازمانی بپذیرند. وی همچنین به عنوان مدیر پروژه، مسئول اجرا و استقرار این چهارچوب بوده و نماینده مدیریت دانش در سطح مدیران ارشد سازمان می‌باشد.
رهبر مدیریت دانش در طول برنامه پیاده‌سازی پاسخ‌گوی موارد زیر خواهد بود:
•  توسعه مدیریت دانش و تحویل برنامه اجرایی هم‌راستا با راهبردهای سازمان، چشم انداز، اهداف و معیارها؛
•  ارائه اهداف اجرایی پروژه در چهارچوب زمان، هزینه و فرآیندهای توافق شده؛
•  پیاده‌سازی مدیریت دانش و مدیریت تحویل‌ها، بودجه، تیم اجرایی، پیشرفت پروژه و ... ؛
•  آزمودن چهارچوب طراحی شده از طریق پیاده‌سازی در پایلوت و حصول اطمینان از کارآمدی و عملکرد موثر طرح؛
•  مراقبت مداوم از تناسب چهارچوب و برنامه‌ها با ارزش‌های کسب‌وکار؛  
•  سنجش میزان موفقیت پایلوت با توجه به میزان صرفه‌جویی در هزینه و زمان یا ارزش‌های ایجاد شده؛
رهبر مدیریت دانش پیشگام و نقش اول مدیریت دانش در سازمان است. وی باید اطمینان حاصل کند که مدیریت دانش توسط ذی‌نفعان اصلی درک شده و به عنوان یک فعالیت مهم و با ارزش شناخته می‌شود. 
پس از پیاده‌سازی مدیریت دانش، رهبر مدیریت دانش مسئول حفاظت از دستاوردها، نظارت و ارزیابی مستمر فعالیت‌های مدیریت دانش است. در این دوره باید هم‌راستایی برنامه‌ها و فعالیت‌های مدیریت دانش با استراتژی‌های سازمان و ارزش‌های کسب‌وکار تایید شود.

انتخاب مدیر دانش یا استخدام یک متخصص؟

آیا بهتر است که از یک مدیر دانش داخلی علی‌رغم تجربه کمی که در مدیریت دانش دارد استفاده کنید یا یک متخصص مدیریت دانش را برای این کار استخدام کنید؟ مدیریت دانش با اینکه در مفهوم بسیار ساده به نظر می‌رسد؛ در پیاده‌سازی بسیار پیچیده و دشوار است. پیاده‌سازی مدیریت دانش یک تغییر فرهنگی است و تغییر در فرهنگ یکی از دشوارترین پروژه‌های تغییر سازمانی است که توسط افراد خودی و آشنا به سازمان و البته شناخته شده بهتر انجام می‌شود.
پس بهتر است رهبر مدیریت دانش یکی از خبرگان یا مدیران توانمند سازمان باشد که سیاست‌های داخلی را می‌شناسد و می‌داند که چگونه کارها را در سازمان پیش ببرد. آموزش این فرد برای هدایت برنامه‌‌های مدیریت دانش در سازمان، می‌تواند از طریق برنامه آموزشی مشخص و بهره‌گیری از مشاوران مدیریت دانش، به سرعت انجام شود. در حالی که آشنایی با سیاست‌ها و فرهنگ یک سازمان ممکن است سال‌ها به طول انجامد. پس بهتر است رهبر مدیریت دانش را از درون سازمان انتخاب کنید.
اگر موفق نشدید فرد مناسبی را برای رهبری مدیریت دانش از داخل سازمان خود انتخاب کنید و ناچار شدید یک متخصص مدیریت دانش را از بیرون سازمان استخدام کنید؛ فردی را دنبال کنید که در کنار دانش تئوری تجربه عملیاتی در زمینه پیاده‌سازی مدیریت دانش و مدیریت تغییر داشته است. 

مهم‌ترین شایستگی‌های رهبران مدیریت دانش

قبل از هر چیز برای رهبری مدیریت دانش به کسی احتیاج دارید که توانایی مدیریت این تغییر بزرگ سازمانی را داشته باشد. وی باید در کنار مهارت‌های ارتباطی از قدرت تاثیرگذاری بالایی برخوردار باشد. تاثیرگذاری بر مدیران، ذی‌نفعان و کارکنان بخش بزرگی از نقش رهبران را تشکیل می‌دهد. 
لازم است که رهبران مدیریت دانش ساختارسازمانی، استراتژی‌ها، تاریخچه و ادبیات تخصصی سازمان خود را بشناسند. وی باید در سازمان شناخته شده باشد و بتواند با تکیه بر شبکه ارتباطی خود، دستیابی به اهداف مدیریت دانش را تسهیل کند.
از آنجا که پیاده‌سازی چهارچوب مدیریت دانش ممکن است سال‌ها به طول انجامد؛ ضروری است رهبر مدیریت دانش ضمن هدف‌گذاری برای موفقیت‌های کوتاه مدت، با دوراندیشی بر ایجاد تغییر بلند مدت متمرکز باشد.
مهم‌تر از همه، رهبر مدیریت دانش هم زمان با حفظ اصطلاحات مدیریت دانش باید بتواند به زبان کسب‌وکار صحبت کرده و مدیریت دانش را به گونه‌ای ترجمه کند که برای همه قابل فهم باشد.