گيميفيکيشن و آموزش

محمد فلاح    محمد فلاح
   کارشناس مدیریت دانش
  

تاریخ انتشار:
1403/7/15

گيميفيکيشن و آموزش

گيميفيكيشن به معني استفاده از عناصر طراحي بازي و اصول بازي در زمينه هاي غير بازي براي جذب كاربران و حل مشكلات است كه شامل تركيب مكانيزم هاي بازي مانند امتياز، نشان ها، تابلوهاي امتيازات و چالش ها در برنامه هاي غير بازي براي ايجاد انگيزه و تشويق كاربر براي مشاركت و رفتارهاي دلخواه است. پياده سازي گيميفيكيشن در محيط هاي فراگير، مانند واقعيت مجازي (VR)، فرآيند پيچيده اي بوده كه نيازمند يك رويكرد فني-اجتماعي براي پوشش تمام مشخصات موردنياز براي برآورده كردن هدف سيستم است. فناوري هاي واقعيت مجازي مرتبط با مكانيسم هاي گيميفيكيشن در مراقبت هاي بهداشتي رواني محبوبيت پيدا كرده اند و به افراد اجازه مي دهند شرايط سلامت روان را از طريق سازه هاي همدلي تجربه كرده و بهتر درك كنند و به بيماران مبتلا به فوبيا كمك مي كنند تا ترس خود را با استفاده از راه حل هاي VR و بيوفيدبك بيدرنگ كاهش دهند. بااين حال، برخي از محققان استدلال مي كنند كه تعريف روشني از گيميفيكيشن وجود ندارد زيرا اين يك مفهوم پيچيده و چندبعدي و فراتر از تعاريف كلاسيك است. پيشرفت تاريخي گيميفيكيشن نشان مي دهد كه قبل از ابداع رسمي اين اصطلاح در زمينه هاي مختلف استفاده شده است.
نمونه هايي از گيميفيكيشن در زندگي روزمره شامل كاربرد آن در زمينه هاي مختلف مانند استخدام، تعامل با مشتري، حل مسئله و مشاركت كاركنان است. علاوه بر اين، گيميفيكيشن در فرآيند يادگيري الكترونيكي براي كودكان مبتلابه اختلال نقص توجه و بيش فعالي (ADHD) مورداستفاده قرار گرفته است كه در آن بازي هاي منطقي و روش هاي مختلف براي افزايش تجارب يادگيري به كار مي روند. علاوه بر اين، گيميفيكيشن در آموزش موضوعات مرتبط با مهاجرت از طريق يك بوردگيم آموزشي به نام "گذر از مرزها" استفاده شده است كه به طور مؤثري به جوانان در مورد فرآيندهاي مهاجرت به شيوهاي جذاب آموزش مي دهد. در محيط كلاس درس، گيميفيكيشن براي بهبود يادگيري و مشاركت دانش آموز به كار گرفته شده كه نشان مي دهد اگرچه ممكن است تأثير قابل توجهي بر مهارت دانش آموز نداشته باشد اما تعامل دانش آموز را با مطالب افزايش مي دهد. گيميفيكيشن مي تواند در آموزش به روش هاي مختلف براي افزايش مشاركت، انگيزه و نتايج يادگيري استفاده شود. در اين مطلب به برخي از كاربردهاي كليدي آن اشاره مي كنيم.
 



بهبود مشارکت و انگيزه دانش پذيران

گيميفيكيشن از عناصر بازي مانند امتياز، نشان ها، تابلوهاي امتيازات و چالش ها استفاده مي كند تا يادگيري را براي دانش پذيران جذابتر و لذت بخشتر كند. با مرتبط كردن سرگرمي با يادگيري، گيميفيكيشن مي تواند حس كنجكاوي دانش پذيران را جلب كند و آن ها را براي يادگيري بيشتر به جلو سوق دهد. اين امر منجر به افزايش تمركز و مشاركت فعال دانش آموز در فرآيند يادگيري مي شود.

تسهيل کسب دانش و عملکرد 

مطالعات نشان داده اند كه گيميفيكيشن مي تواند كسب دانش، عملكرد تحصيلي و نتايج مرتبط با يادگيري دانش پذيران را بهبود بخشد. استفاده از جوايز مجازي و روايت هاي شخصي سازي شده در محيط هاي آموزشي گيميفاي شده به دانش پذيران كمك مي كند تا احساس كنند سرمايه گذاري بيشتري بر روي يادگيري خود انجام داده اند. گيميفيكيشن همچنين تغييرات رفتاري، نگرشي و رواني دانش پذيران را به شيوه هاي مثبت افزايش مي دهد.

انطباق با سطوح و موضوعات مختلف آموزشي 

گيميفيكيشن در سطوح مختلف آموزشي، از آموزش ابتدايي و متوسطه گرفته تا آموزش عالي و آموزش حرفه اي به كار گرفته شده است. اين به طور مؤثر در طيف گستردهاي از موضوعات، از جمله رياضيات، برنامه نويسي، يادگيري زبان انگليسي، تربيت بدني، بهداشت و پزشكي استفاده شده است. تطبيق پذيري گيميفيكيشن به آن اجازه مي دهد تا با اهداف مختلف آموزشي و نيازهاي دانش پذيران سازگار شود.

تقويت يادگيري مشارکتي و حل مسئله

برخي از محيط هاي يادگيري بازيسازي، يادگيري مشاركتي را ترويج مي كنند، جايي كه دانش پذيران باهم براي حل مشكلات و چالش ها همكاري مي كنند. اين موضوع به توسعه مهارت هاي مهم مانند كار گروهي، ارتباط و حل مسئله كمك مي كند. عناصر رقابتي گيميفيكيشن همچنين مي تواند دانش پذيران را به كار سختتر و عملكرد بهتر تشويق كند. بااين حال، ذكر اين نكته ضروري است كه درحالي كه گيميفيكيشن پتانسيل زيادي در آموزش نشان داده است، اجراي مؤثر آن مستلزم طراحي دقيق، رويكردهاي آموزشي مناسب و در نظر گرفتن ويژگي ها و نيازهاي منحصربه فرد دانش پذيران است. اساتيد و متوليان آموزشي همچنين بايد از اشكالات احتمالي مانند اتكاي بيش ازحد به انگيزه بيروني و خطر كاهش انگيزه دروني در صورت عدم اجراي متفكرانه آگاه باشند.


شرکت ملی پست در مسیر آینده؛ استقرار نظام جامع مدیریت دانش و برگزاری کارگاه های تخصصی دانش‌نویسی
برگزاری کارگاه های تخصصی دانش‌نویسی در ...
پنجمین کنفرانس بین المللی تحقیقات پیشرفته در مدیریت و علوم انسانی
پنجمین کنفرانس بین المللی تحقیقات پیشرفت ...
استقرار نظام جامع مدیریت دانش در شرکت برق منطقه‌ای خوزستان
استقرار نظام جامع مدیریت دانش در شرکت بر ...
5 گام موثر برای اشتراک‌گذاری دانش در یک سازمان
5 گام موثر برای اشتراک‌گذاری دانش در یک ...
استقرار نظام جامع مدیریت دانش در سازمان بازرسی کل کشور
استقرار نظام جامع مدیریت دانش در سازمان ...
کتاب مدیریت دانش: برای تیم‌ها و پروژه‌ها
معرفی کتاب مدیریت دانش: برای تیم‌ها و پر ...
چگونگی شناسایی شکاف‌های دانش: پاسخ در 5 دقیقه
چگونگی شناسایی شکاف‌های دانش: پاسخ در 5 ...
آغاز سفری هوشمندانه: مدیریت دانش در ستاره اول، پلی به سوی نوآوری
آغاز سفری هوشمندانه: مدیریت دانش در ستار ...
مشاوران توسعه آینده؛ 20 سال راهکارهای نوآورانه مدیریت دانش
مشاوران توسعه آینده؛ 20 سال راهکارهای نو ...
صنایع یاس ارغوانی
مهندس طاهری- صنایع یاس ارغوانی
نظام جامع مدیریت دانش با همکاری سازنده و تعهد کاری مجموعه مشاوران توسعه آینده توسط شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی در مدیریت امور فناوری اطلاعات بانک ملت، با موفقیت پیاده‌سازی شد.
با عنایت به این موضوع که استفاده افراد از فرآیندها و ابزارهای مدیریت دانش و مشارکت در این مهم کاملاً امری فرهنگی است؛ کماکان جهت مشارکت حداکثری همکاران و اثربخش‌سازی دانش‌ها و تجارب اشتراک‌گذاری‌شده در ابتدای مسیر هستیم. همچنین امیدواریم با همکاری و رهنمودهای ارزنده تیم مشاوران توسعه آینده به موفقیت کامل در این مسیر نائل آییم

 
شرکت پتروشيمی رازی
مهندس اقتداریان- شرکت پتروشيمی رازی
مشاوران توسعه آینده به‌عنوان اولین شرکت ایرانی که از سال ۱۳۸3 در حوزه مدیریت دانش فعالیت داشته، توانسته است با بکارگیری روش‌های نوین و به‌روزآوری شیوه‌های کاری در صنایع بزرگ کشور ایفای نقش نماید. این نقش آفرینی با کشف، استخراج و غنی‌سازی دانش سازمانی و بهبود روش‌های انجام کار، به شکل چشم‌گیری در طیف وسیعی از مشتریان منجر به کاهش دوباره‌کاری‌ها، افزایش مزیت رقابتی و تاب‌آوری آن‌ها در فضای کسب‌و‌کار شده است.
شرکت ملی گاز ایران
مهندس صدری- شرکت ملی گاز ایران
جمع‌آوری قریب به 1500 بسته دانشی ارزشمند از 50 مدیر ارشد و خبره شرکت ملی گاز ایران ،کاری دشوار اما کم نظیر بود که تیم اجرایی و کارشناسان به خوبی از عهده آن بر آمدند.
شهرداری منطقه 10
مهندس شریف زاده- شهرداری منطقه 10
در سال ۱۳۹۱ به همت اداره آموزش شهرداری منطقه ۱۰ تهران، سیستم مدیریت دانش شهرداری منظقه ۱۰ راه‌اندازی شد. با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده مراحل شناخت، SWOT، شناسایی فیلدهای دانشی شهرداری، مصاحبه با خبرگان و... انجام پذیرفت و در نهایت با نصب نرم‌افزار مدیریت دانش، سامانه شهرداری منطقه ۱۰ راه‌اندازی شد. شهرداری منطقه ۱۰ تهران اولین شهرداری در سراسر کشور است که دارای این سامانه بوده و به‌طور فعالانه نسبت به استخراج و اشتراک دانش کارکنانش اقدام می‌نماید.  توسعه مشارکت عمومی کارکنان در فرآیندهای سازمانی، توسعه یادگیری در سطح کارکنان، پرهیز از دوباره‌کاری، کاهش هزینه‌ها و... بخشی از ثمرات راه‌اندازی این سیستم می‌باشد.
پایانه‌های نفتی ایران
مهندس مهدوی- پایانه‌های نفتی ایران
انگیزه اصلی سازمان برای پیاده‌سازی مدیریت دانش، ابتدا از درون سازمان و با شناسایی نیازها و سپس با توجه به الزامات بالادستی شکل گرفت. موفق‌ترین اقدامات شامل ارزیابی دقیق وضعیت موجود سازمان، انتخاب و پیاده‌سازی نرم‌افزار مناسب و تدوین نقشه راهی جامع برای توسعه تدریجی سیستم بود.چالش‌های اصلی عبارت بودند از عدم آگاهی و فرهنگ‌سازی کافی در سازمان، نبود انگیزه کافی در بین کارکنان و فقدان ضمانت اجرایی برای اجرای قوانین مرتبط با مدیریت دانش. برای رفع این چالش‌ها، سازمان نیازمند آموزش‌های مستمر، نظام پاداش‌دهی مناسب و همچنین تقویت الزامات قانونی و اجرایی است.
وزارت راه و ترابری
دکتر جعفرپور- مدیر دانش اسبق وزارت راه و ترابری
آینده شرکت مشاوران توسعه آینده در حوزه مدیریت دانش بسیار درخشان است. این شرکت آغازگر خوبی برای مدیریت دانش در ایران بوده است.
راهداری و حمل و نقل جاده‌ای
دکتر فلاح کهن- مسئول مدیریت دانش سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای

کادر مجرب و دانش آموخته شرکت مشاوران توسعه آینده با پیاده‌سازی سیستم مدیریت دانش و استقرار نرم‌افزار مرتبط به همراه ارائه بیش از ۱۶۰۰ نفر ساعت آموزش و ثبت ۱۸۰ بسته دانشی گامی بلند در جهت دستیابی به اهداف دانشی و ارتقاء بینش کارکنان سازمان برداشته است.
 
هلدینگ کشاورزی پارس
مهندس تهرانخواه- هلدینگ کشاورزی پارس
شرکت گسترش کشاورزی و دامپروری فردوس پارس با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده، توانست ضمن جمع‌آوری تجربیات مربوط به "طراحی و ساخت گلخانه‌ها" بستر نرم‌افزاری مناسبی را برای درج تجربیات جدید طراحی گلخانه‌ها ایجاد و مورد بهره‌برداری قرار دهد.
شرکت گسترش انرژی پاسارگاد
مهندس شعبان _ شرکت گسترش انرژی پاسارگاد
نظام جامع مدیریت دانش از سال ۱۳۹۸ در شرکت گسترش انرژی پاسارگاد با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده و با هدف بهبود جریان دانش بین معاونت‌ها و شرکت‌های زیرمجموعه آغاز شد. با توجه به پراکندگی شرکت‌های زیرمجموعه و چالش‌های مرتبط با انتقال تجارب و درس‌آموخته‌ها، این سیستم به گونه‌ای طراحی شد که از تکرار اشتباهات و تحمیل هزینه‌های اضافی جلوگیری کند. اجرای پایلوت این طرح در شش شرکت زیرمجموعه و پروژه‌های بزرگ قشم نتایج ملموسی داشت؛ از جمله تسهیل جریان دانشی، شناسایی نخبگان، و ایجاد انگیزه در کارکنان برای به اشتراک‌گذاری دانش. همچنین، تدوین کتاب "گنجینه تجارب IGAT6" به عنوان مرجعی برای تجارب گذشته، از دیگر دستاوردهای مهم این پروژه بود.
شرکت مادر تخصصی مدیریت ساخت و تهیه کالای آب و برق (ساتکاب)
دکتر لطیفی- شرکت مادر تخصصی مدیریت ساخت و تهیه کالای آب و برق (ساتکاب)
به دنبال گسترش فعالیت‌های شرکت ساتکاب، ایجاد بانک دانشی و آشنایی افراد با تکنیک‌های مدیریت دانش امری الزامی محسوب می‌شد که شرکت مشاوران توسعه آینده با ارائه خدمات تخصصی در این حوزه توانست ما را در این امر یاری کند.
مهندس گرزین- شرکت آب منطقه‌ای گلستان
سازمان ما با هدف ایجاد یک فرهنگ یادگیری مستمر و به اشتراک‌گذاری دانش، اقدام به پیاده‌سازی مدیریت دانش نمود. با برگزاری جلسات تخصصی، ایجاد بسترهای مناسب برای ثبت دانشو تشویق همکاران به مشارکت، توانستیم گنجینه‌ای از تجارب و دانش ارزشمند را گردآوری کنیم. موفقیت‌های ما در این زمینه شامل ایجاد یک پورتال جامع برای دسترسی به دانش، افزایش آگاهی همکاران از اهمیت مدیریت دانش و تقویت همکاری و نوآوری در سازمان است. اگرچه چالش‌هایی همچون عدم انگیزه کافی و درک ناکافی از اهمیت مدیریت دانش وجود دارد اما با برنامه‌ریزی دقیق و ایجاد سیستم‌های پاداش‌دهی مناسب، می‌توان بر این موانع فائق آمد. آینده مدیریت دانش در سازمان ما بسیار امیدوارکننده است و با توجه به اهمیت روزافزون دانش در کسب‌وکار، سرمایه‌گذاری در این حوزه، منجر به رشد و توسعه پایدار سازمان خواهد شد.
 
مهندس توکلی _ سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور
سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، به دلیل نقش مهم در تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی و کشف ذخایر معدنی، ناچار به جمع‌آوری، استانداردسازی و حفظ دانش ارزشمند حاصل از سال‌ها تلاش و هزینه است. با توجه به وظایف تخصصی سازمان و ماموریت‌های صحرایی، بخش عمده‌ای از دانش آن به شکل تجربه و دانش ضمنی به دست آمده که مکتوب نشده و با خروج حدود یک پنجم از نیروی‌های متخصص و پیش‌بینی خروج ۱۵۰ نفر دیگر طی پنج سال آینده، این دانش مهم از دست خواهد رفت.
سازمان با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده، نرم‌افزار مدیریت دانش را بر اینترانت خود نصب کرده و ۵۰۰ نفر از کارکنان را برای استفاده از آن آموزش داده است. این نرم‌افزار امکان ثبت، طبقه‌بندی و ارزیابی دانش، جلسات هم‌اندیشی و ثبت مستندات را فراهم می‌کند. نتایج این طرح شامل ثبت و طبقه‌بندی دانش، بهبود فرهنگ تبادل دانش، توسعه شبکه دانشی قابل دسترس، صرفه‌جویی در زمان و هزینه، افزایش بهره‌وری، اصلاح فرآیندهای کاری و جلوگیری از تکرار خطاها، و همچنین ایجاد نظام‌های ارتقا و جبران خدمات مبتنی بر ثبت و به اشتراک‌گذاری دانش بوده است.
 
مهندس کلهر- شرکت سیمان تهران
پیاده‌سازی مدیریت دانش در سیمان تهران از سال 1395 به عنوان یکی از اولویت‌های بهبود سازمان مطرح شده بود. با توجه به نتایج ارزیابی‌های داخلی و خارجی، و همچنین ضرورت حفظ دانش سازمانی در پی بازنشستگی همکاران با تجربه، این موضوع بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. اقدامات اولیه شامل برگزاری دوره‌های آموزشی دانش‌نویسی و استفاده از نرم‌افزار مدیریت دانش برای گروهی از همکاران منتخب بود. چالش‌های اصلی در این مسیر شامل کمبود منابع انسانی و سیستم‌های کامپیوتری، عدم آمادگی فرهنگی در برخی سطوح سازمانی، تغییرات مدیریتی، نبود نظام انگیزشی مناسب و انتخاب نادرست مدیر پروژه بود. به طور خلاصه، سیمان تهران گام‌های مهمی در جهت پیاده‌سازی مدیریت دانش برداشته است، اما همچنان با چالش‌هایی جدی مواجه است. موفقیت در این زمینه مستلزم رفع موانع موجود و ایجاد زیرساخت‌های لازم، همراه با ایجاد فرهنگ دانش‌محور در تمامی سطوح سازمان است.
هلدينگ میدکو

هلدینگ میدکو از اوایل دهه نود توسعه مدیریت دانش را با همکاری مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. اجرای مدیریت دانش در میدکو با یک پروژه پایلوت در سطح ستاد آغاز شد و به سرعت در شرکت های زیرمجموعه توسعه پیدا...

پالایش نفت تهران

شرکت پالایش نفت تهران به عنوان یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین پالایشگاه‌های کشور از سال ۱۳۸۷ سفر مدیریت دانشی خود را با مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. در آن سال‌ها بسیاری در مورد کارایی ا...

صنایع مس شهید باهنر

عدم مشارکت نیروی انسانی در فعالیت‌های مدیریت دانش به عنوان یکی از چالش‌های سازمانی شناخته شده است. لذا بسیاری از سازمان‌های کشور به هنگام پیاده‌سازی مدیریت دانش در سازمان خود با ای...