طراحی بوم (Canvas) تسهیم دانش

حامد کوچک پور    حامد کوچک پور
   کارشناس ارشد مدیریت دانش
  

تاریخ انتشار:
1400/1/22

تمامی شبکه‌های اجتماعی سازمانی، اینترانت، سیستم عامل‌های درون سازمانی و حتی برگزاری کنفرانسی مرتبط با دانش و فعالیت‌های سازمان، به نوعی شبکه اشتراک دانش تلقی می‌شوند. برای مثال، كنفرانس شامل موضوعات و چالش‌های متنوعی بوده و سخنرانان برای ارائه تجارب و نتايج فعاليت‌هاي خود از تکنیک‌های متفاوتی مانند داستان‌سرايی و یا ارائه مطالعات موردی مرتبط كمك می‌گيرند. مخاطبان کنفرانس نيز از شبكه‌های اجتماعی نظير توئیتر، فيسبوك و یا سایر روش‌ها، به عنوان راه ارتباطی برای ارسال نظرات مثبت و منفی خود استفاده می‌کنند. در همین راستا و جهت تسهیل مسیر انتقال دانش، بوم اشتراک دانش KSC (Knowledge Sharing Canvas) ابزاری کاربردی است. بوم اشتراک دانش به‌عنوان ابزاری بصری برای توصیف مسیر نشر دانش به تیم‌ها و افراد کلیدی سازمان ارائه می‌شود. به اشتراک‌‌گذاری یک موضوع مشترک همراه با ابزار‌های مصور، باعث ایجاد انگيزه و جذب افراد شده و درک عمیق‌تری نسبت به مفاهیمی مانند "اشتراک دانش" ایجاد می‌کند. اين روش در قالب نقشه دانشی براي ترسيم ارتباطات دانش‌محور در محیط‌‌های کاری طراحی شده است. اطلاعات و موضوعات، عمدتا مطابق با اخبار گوناگون در حال تغییر شکل بوده و این امر سبب افزایش پیچیدگی فعالیت‌های سازمان می‌شود. در نتیجه شفافیت در امور مرتبط با اشتراک‌گذاری دانش، نوآوری و بهبود عملکرد پرسنل را به ارمغان آورده و مزيت رقابتی منحصر به فردی نسبت به رقبا ايجاد می‌كند. برای مثال، شركت‌هايی مانند آمازون، تسلا، Airbnb و همه استارت‌آپ‌های موفق بین‌المللی به سرعت در حال ایجاد سرمایه فکری قوی و مشترک دانشی هستند. به‌عنوان راه‌حلی کاربردی، برای افزایش ارتباطات و بهبود راه‌های انتقال تجربه کارکنان یا مشتریان، جلساتی برای تعریف ابعاد مختلفی از جمله دامنه، نقش‌ها، ابزارها، ایده‌ها، محرک‌ها و مسائل و... در جهت پرورش فرهنگ دانش‌محور (نه تنها نوآوری) برگزار شده و این موضوع بیانگر هدف نهایی بوم اشتراک دانش است. استفاده از KSC به منظور ساختارمند کردن گفتگوها و تسهیل نیل به درکی مشترک از یک وضعیت توصیه می‌شود.

اهداف KSC

•  حفظ چرخه بازیافت دانش در ذهن افراد و فراتر رفتن از تمرکز مطلق بر مدیریت اطلاعات
•  شناسایی ذینفعان اصلی و مزیت‌های ارزشمند نهفته در موضوعات
•  تفکر چابک و ثبت نتایج بدست آمده
•  دستیابی به بلوغ و تفکر استراتژیک، با ایجاد ارتباط بین این بوم و پروژه‌های در حال اجرا و سایر ابزارهای کسب‌وکار
•  معرفی بوم دانشی به‌‌عنوان رویکردی برای تقویت تفکر طراحی 
اقداماتی که اکنون می‌توان انجام داد:
•  به اشتراک‌گذاری KSC با مشتریان در محیط‌های مختلف (اطلاعات بازار، پایگاه دانش مشتری، اینترانت و غیره) و تحلیل نتایج 
•  تماس با متخصصان سراسر دنیا در مورد ذینفعان اصلی موضوع و پرسیدن سوالات کلیدی مرتبط
•  برگزاری کارگاه‌های آموزشی در مناطق مختلف جغرافیایی
در ادامه به بررسی بخش‌های مختلف این بوم می‌پردازیم:

بوم به اشتراک‌گذاری دانش

بخش های بوم اشتراک دانش

چالش‌ها

سازمان ما با چه مشکلاتی رو به رو است؟
•  شناسایی مفروضات و محدودیت‌ها 
مثال: تغییر فرهنگ سازمانی، تخصیص زمان و هزینه

تجارب

چگونه افراد را توانمند کنیم؟
•   شناسایی نیازمندی‌ها
مثال: ایجاد پلتفرم، برگزاری جلسات هفتگی، ترسیم روند اجرای فرآیند، تقویت خودآموزی

خروجی‌ها

شاهد چه اثرات مثبتی هستیم؟
•  تشخیص و ایجاد تاثیرات در سازمان
مثال: عملکرد، دیدگاه، یادگیری و خلاقیت، پشتیبانی از اعضای تیم

محتوا

چگونه به ایجاد نقشه راه، شناخت و درک مفاهیم اولیه کمک می‌کنیم؟
•  ایجاد نقشه راه مدون
مثال: ساختاردهی گروه‌ها و اطلاعات، پروژه‌ها، انجمن‌ها

ارتباطات

چگونه افراد را در جریان ارتباطات بین مفاهیم، فضاها و دارایی‌های مختلف قرار دهیم؟
•  طراحی مسیری برای فیلتر اطلاعات، شناسایی مفاهیم رایج و نقش‌های کلیدی
مثال: همکاری، یکپارچگی، وابستگی‌های کاری

داستان‌ها

چه نوع مشاهداتی منتشر شده است؟
•  القا و نشر مشاهدات به سایر افراد با استفاده از روش‌های مختلف 
مثال: تمرینات مورد نیاز، گزارشات و فرآیند، تحلیل‌های ضمنی

جلب توجه

به چه نحوی می‌توان توجه افراد را جلب کرد؟ 
•  برنامه‌ریزی برای همراه کردن افراد در ایجاد توجه و ارتباطات متقابل
مثال: سنجش و همراهی، سپاسگزاری و تصدیق

بازخورد

چه نوع عکس‌العمل‌هایی می‌بینیم؟
•  بررسی و ایجاد روش‌های جمع‌آوری نظرات و تهیه راهنما برای موضوعات مورد نیاز
مثال: شناسایی نقاط قوت و ضعف، پشتیبانی تصمیم، پاداش‌ها

دانش‌دهندگان

چه کسانی برای تسهیم دانش دعوت می‌شوند؟
•  تدوین سنجه‌ای برای شناسایی خبرگان و ایجاد حس اعتماد 
مثال: تسهیلگران، جمع‌آوری‌کنندگان اطلاعات، مدیران پروژه، منتشر کنندگان

دارایی‌ها

چه موضوعاتی ارزشمند، قابل استفاده مجدد، حیاتی و یا مناسب هستند؟
•  شناسایی موارد منتشر نشده، بررسی ارزش ریالی دانش‌ها و حذف دارایی‌های ناکارآمد
مثال: فایل‌ها، داده‌ها، مذاکرات، تحقیقات و دانش شخصی، نقشه‌ها و اسناد

گیرندگان دانش

چه کسی برای کسب دانش‌های منتشر شده دعوت شود؟
•  شناسایی افرادی که قابلیت درگیر شدن با موضوع و تمرکز بر آن را داشته باشند
مثال: مصرف کنندگان اطلاعات، تمامی کارمندان سازمان
 


آغاز سفری هوشمندانه: مدیریت دانش در ستاره اول، پلی به سوی نوآوری
آغاز سفری هوشمندانه: مدیریت دانش در ستار ...
مشاوران توسعه آینده؛ 20 سال راهکارهای نوآورانه مدیریت دانش
مشاوران توسعه آینده؛ 20 سال راهکارهای نو ...
4 شاخص کلیدی عملکرد برای سنجش اثربخشی پایگاه دانش
4 شاخص کلیدی عملکرد برای سنجش اثربخشی پا ...
برگزاری جلسات مصاحبه شناخت و استخراج فیلدهای دانشی در شرکت ملی پست
برگزاری جلسات مصاحبه شناخت و استخراج فیل ...
برگزاری جلسه انجمن خبرگی در آریاساسول
برگزاری جلسه انجمن خبرگی در شرکت آریاساس ...
پیاده‌سازی مدیریت دانش در شرکت فولاد هرمزگان
پیاده‌سازی مدیریت دانش در شرکت فولاد هرم ...
صنایع یاس ارغوانی
مهندس طاهری- صنایع یاس ارغوانی
نظام جامع مدیریت دانش با همکاری سازنده و تعهد کاری مجموعه مشاوران توسعه آینده توسط شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی در مدیریت امور فناوری اطلاعات بانک ملت، با موفقیت پیاده‌سازی شد.
با عنایت به این موضوع که استفاده افراد از فرآیندها و ابزارهای مدیریت دانش و مشارکت در این مهم کاملاً امری فرهنگی است؛ کماکان جهت مشارکت حداکثری همکاران و اثربخش‌سازی دانش‌ها و تجارب اشتراک‌گذاری‌شده در ابتدای مسیر هستیم. همچنین امیدواریم با همکاری و رهنمودهای ارزنده تیم مشاوران توسعه آینده به موفقیت کامل در این مسیر نائل آییم

 
شرکت پتروشيمی رازی
مهندس اقتداریان- شرکت پتروشيمی رازی
مشاوران توسعه آینده به‌عنوان اولین شرکت ایرانی که از سال ۱۳۸3 در حوزه مدیریت دانش فعالیت داشته، توانسته است با بکارگیری روش‌های نوین و به‌روزآوری شیوه‌های کاری در صنایع بزرگ کشور ایفای نقش نماید. این نقش آفرینی با کشف، استخراج و غنی‌سازی دانش سازمانی و بهبود روش‌های انجام کار، به شکل چشم‌گیری در طیف وسیعی از مشتریان منجر به کاهش دوباره‌کاری‌ها، افزایش مزیت رقابتی و تاب‌آوری آن‌ها در فضای کسب‌و‌کار شده است.
شرکت ملی گاز ایران
مهندس صدری- شرکت ملی گاز ایران
جمع‌آوری قریب به 1500 بسته دانشی ارزشمند از 50 مدیر ارشد و خبره شرکت ملی گاز ایران ،کاری دشوار اما کم نظیر بود که تیم اجرایی و کارشناسان به خوبی از عهده آن بر آمدند.
شهرداری منطقه 10
مهندس شریف زاده- شهرداری منطقه 10
در سال ۱۳۹۱ به همت اداره آموزش شهرداری منطقه ۱۰ تهران، سیستم مدیریت دانش شهرداری منظقه ۱۰ راه‌اندازی شد. با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده مراحل شناخت، SWOT، شناسایی فیلدهای دانشی شهرداری، مصاحبه با خبرگان و... انجام پذیرفت و در نهایت با نصب نرم‌افزار مدیریت دانش، سامانه شهرداری منطقه ۱۰ راه‌اندازی شد. شهرداری منطقه ۱۰ تهران اولین شهرداری در سراسر کشور است که دارای این سامانه بوده و به‌طور فعالانه نسبت به استخراج و اشتراک دانش کارکنانش اقدام می‌نماید.  توسعه مشارکت عمومی کارکنان در فرآیندهای سازمانی، توسعه یادگیری در سطح کارکنان، پرهیز از دوباره‌کاری، کاهش هزینه‌ها و... بخشی از ثمرات راه‌اندازی این سیستم می‌باشد.
وزارت راه و ترابری
دکتر جعفرپور- مدیر دانش اسبق وزارت راه و ترابری
آینده شرکت مشاوران توسعه آینده در حوزه مدیریت دانش بسیار درخشان است. این شرکت آغازگر خوبی برای مدیریت دانش در ایران بوده است.
راهداری و حمل و نقل جاده‌ای
دکتر فلاح کهن- مسئول مدیریت دانش سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای

کادر مجرب و دانش آموخته شرکت مشاوران توسعه آینده با پیاده‌سازی سیستم مدیریت دانش و استقرار نرم‌افزار مرتبط به همراه ارائه بیش از ۱۶۰۰ نفر ساعت آموزش و ثبت ۱۸۰ بسته دانشی گامی بلند در جهت دستیابی به اهداف دانشی و ارتقاء بینش کارکنان سازمان برداشته است.
 
هلدینگ کشاورزی پارس
مهندس تهرانخواه- هلدینگ کشاورزی پارس
شرکت گسترش کشاورزی و دامپروری فردوس پارس با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده، توانست ضمن جمع‌آوری تجربیات مربوط به "طراحی و ساخت گلخانه‌ها" بستر نرم‌افزاری مناسبی را برای درج تجربیات جدید طراحی گلخانه‌ها ایجاد و مورد بهره‌برداری قرار دهد.
شرکت مادر تخصصی مدیریت ساخت و تهیه کالای آب و برق (ساتکاب)
دکتر لطیفی- شرکت مادر تخصصی مدیریت ساخت و تهیه کالای آب و برق (ساتکاب)
به دنبال گسترش فعالیت‌های شرکت ساتکاب، ایجاد بانک دانشی و آشنایی افراد با تکنیک‌های مدیریت دانش امری الزامی محسوب می‌شد که شرکت مشاوران توسعه آینده با ارائه خدمات تخصصی در این حوزه توانست ما را در این امر یاری کند.
هلدينگ میدکو

هلدینگ میدکو از اوایل دهه نود توسعه مدیریت دانش را با همکاری مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. اجرای مدیریت دانش در میدکو با یک پروژه پایلوت در سطح ستاد آغاز شد و به سرعت در شرکت های زیرمجموعه توسعه پیدا...

پالایش نفت تهران

شرکت پالایش نفت تهران به عنوان یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین پالایشگاه‌های کشور از سال ۱۳۸۷ سفر مدیریت دانشی خود را با مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. در آن سال‌ها بسیاری در مورد کارایی ا...

صنایع مس شهید باهنر

عدم مشارکت نیروی انسانی در فعالیت‌های مدیریت دانش به عنوان یکی از چالش‌های سازمانی شناخته شده است. لذا بسیاری از سازمان‌های کشور به هنگام پیاده‌سازی مدیریت دانش در سازمان خود با ای...