طراحی بوم (Canvas) تسهیم دانش
|
حامد کوچک پور
کارشناس ارشد مدیریت دانش 
|
1400/1/22
تمامی شبکه‌های اجتماعی سازمانی، اینترانت، سیستم عامل‌های درون سازمانی و حتی برگزاری کنفرانسی مرتبط با دانش و فعالیت‌های سازمان، به نوعی شبکه اشتراک دانش تلقی می‌شوند. برای مثال، كنفرانس شامل موضوعات و چالش‌های متنوعی بوده و سخنرانان برای ارائه تجارب و نتايج فعاليت‌هاي خود از تکنیک‌های متفاوتی مانند داستان‌سرايی و یا ارائه مطالعات موردی مرتبط كمك می‌گيرند. مخاطبان کنفرانس نيز از شبكه‌های اجتماعی نظير توئیتر، فيسبوك و یا سایر روش‌ها، به عنوان راه ارتباطی برای ارسال نظرات مثبت و منفی خود استفاده می‌کنند. در همین راستا و جهت تسهیل مسیر انتقال دانش، بوم اشتراک دانش KSC (Knowledge Sharing Canvas) ابزاری کاربردی است. بوم اشتراک دانش بهعنوان ابزاری بصری برای توصیف مسیر نشر دانش به تیم‌ها و افراد کلیدی سازمان ارائه می‌شود. به اشتراکگذاری یک موضوع مشترک همراه با ابزارهای مصور، باعث ایجاد انگيزه و جذب افراد شده و درک عمیق‌تری نسبت به مفاهیمی مانند "اشتراک دانش" ایجاد می‌کند. اين روش در قالب نقشه دانشی براي ترسيم ارتباطات دانش‌محور در محیطهای کاری طراحی شده است. اطلاعات و موضوعات، عمدتا مطابق با اخبار گوناگون در حال تغییر شکل بوده و این امر سبب افزایش پیچیدگی فعالیت‌های سازمان می‌شود. در نتیجه شفافیت در امور مرتبط با اشتراکگذاری دانش، نوآوری و بهبود عملکرد پرسنل را به ارمغان آورده و مزيت رقابتی منحصر به فردی نسبت به رقبا ايجاد می‌كند. برای مثال، شركت‌هايی مانند آمازون، تسلا، Airbnb و همه استارت‌آپ‌های موفق بین‌المللی به سرعت در حال ایجاد سرمایه فکری قوی و مشترک دانشی هستند. بهعنوان راه‌حلی کاربردی، برای افزایش ارتباطات و بهبود راه‌های انتقال تجربه کارکنان یا مشتریان، جلساتی برای تعریف ابعاد مختلفی از جمله دامنه، نقش‌ها، ابزارها، ایده‌ها، محرک‌ها و مسائل و... در جهت پرورش فرهنگ دانش‌محور (نه تنها نوآوری) برگزار شده و این موضوع بیانگر هدف نهایی بوم اشتراک دانش است. استفاده از KSC به منظور ساختارمند کردن گفتگوها و تسهیل نیل به درکی مشترک از یک وضعیت توصیه می‌شود.
اهداف KSC
• حفظ چرخه بازیافت دانش در ذهن افراد و فراتر رفتن از تمرکز مطلق بر مدیریت اطلاعات• شناسایی ذینفعان اصلی و مزیت‌های ارزشمند نهفته در موضوعات
• تفکر چابک و ثبت نتایج بدست آمده
• دستیابی به بلوغ و تفکر استراتژیک، با ایجاد ارتباط بین این بوم و پروژه‌های در حال اجرا و سایر ابزارهای کسبوکار
• معرفی بوم دانشی بهعنوان رویکردی برای تقویت تفکر طراحی
اقداماتی که اکنون می‌توان انجام داد:
• به اشتراکگذاری KSC با مشتریان در محیطهای مختلف (اطلاعات بازار، پایگاه دانش مشتری، اینترانت و غیره) و تحلیل نتایج
• تماس با متخصصان سراسر دنیا در مورد ذینفعان اصلی موضوع و پرسیدن سوالات کلیدی مرتبط
• برگزاری کارگاه‌های آموزشی در مناطق مختلف جغرافیایی
در ادامه به بررسی بخش‌های مختلف این بوم می‌پردازیم:
بوم به اشتراکگذاری دانش
چالش‌ها
• شناسایی مفروضات و محدودیت‌ها
مثال: تغییر فرهنگ سازمانی، تخصیص زمان و هزینه
تجارب
• شناسایی نیازمندی‌ها
مثال: ایجاد پلتفرم، برگزاری جلسات هفتگی، ترسیم روند اجرای فرآیند، تقویت خودآموزی
خروجی‌ها
• تشخیص و ایجاد تاثیرات در سازمان
مثال: عملکرد، دیدگاه، یادگیری و خلاقیت، پشتیبانی از اعضای تیم
محتوا
• ایجاد نقشه راه مدون
مثال: ساختاردهی گروه‌ها و اطلاعات، پروژه‌ها، انجمن‌ها
ارتباطات
• طراحی مسیری برای فیلتر اطلاعات، شناسایی مفاهیم رایج و نقش‌های کلیدی
مثال: همکاری، یکپارچگی، وابستگی‌های کاری
داستان‌ها
• القا و نشر مشاهدات به سایر افراد با استفاده از روش‌های مختلف
مثال: تمرینات مورد نیاز، گزارشات و فرآیند، تحلیل‌های ضمنی
جلب توجه
• برنامه‌ریزی برای همراه کردن افراد در ایجاد توجه و ارتباطات متقابل
مثال: سنجش و همراهی، سپاسگزاری و تصدیق
بازخورد
• بررسی و ایجاد روش‌های جمع‌آوری نظرات و تهیه راهنما برای موضوعات مورد نیاز
مثال: شناسایی نقاط قوت و ضعف، پشتیبانی تصمیم، پاداش‌ها
دانش‌دهندگان
• تدوین سنجه‌ای برای شناسایی خبرگان و ایجاد حس اعتماد
مثال: تسهیلگران، جمع‌آوری‌کنندگان اطلاعات، مدیران پروژه، منتشر کنندگان
دارایی‌ها
• شناسایی موارد منتشر نشده، بررسی ارزش ریالی دانش‌ها و حذف دارایی‌های ناکارآمد
مثال: فایل‌ها، داده‌ها، مذاکرات، تحقیقات و دانش شخصی، نقشه‌ها و اسناد
گیرندگان دانش
• شناسایی افرادی که قابلیت درگیر شدن با موضوع و تمرکز بر آن را داشته باشند
مثال: مصرف کنندگان اطلاعات، تمامی کارمندان سازمان
با عنایت به این موضوع که استفاده افراد از فرآیندها و ابزارهای مدیریت دانش و مشارکت در این مهم کاملاً امری فرهنگی است؛ کماکان جهت مشارکت حداکثری همکاران و اثربخش‌سازی دانش‌ها و تجارب اشتراک‌گذاری‌شده در ابتدای مسیر هستیم. همچنین امیدواریم با همکاری و رهنمودهای ارزنده تیم مشاوران توسعه آینده به موفقیت کامل در این مسیر نائل آییم
کادر مجرب و دانش آموخته شرکت مشاوران توسعه آینده با پیاده‌سازی سیستم مدیریت دانش و استقرار نرم‌افزار مرتبط به همراه ارائه بیش از ۱۶۰۰ نفر ساعت آموزش و ثبت ۱۸۰ بسته دانشی گامی بلند در جهت دستیابی به اهداف دانشی و ارتقاء بینش کارکنان سازمان برداشته است.
سازمان با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده، نرم‌افزار مدیریت دانش را بر اینترانت خود نصب کرده و ۵۰۰ نفر از کارکنان را برای استفاده از آن آموزش داده است. این نرم‌افزار امکان ثبت، طبقه‌بندی و ارزیابی دانش، جلسات هم‌اندیشی و ثبت مستندات را فراهم می‌کند. نتایج این طرح شامل ثبت و طبقه‌بندی دانش، بهبود فرهنگ تبادل دانش، توسعه شبکه دانشی قابل دسترس، صرفه‌جویی در زمان و هزینه، افزایش بهره‌وری، اصلاح فرآیندهای کاری و جلوگیری از تکرار خطاها، و همچنین ایجاد نظام‌های ارتقا و جبران خدمات مبتنی بر ثبت و به اشتراکگذاری دانش بوده است.
هلدینگ میدکو از اوایل دهه نود توسعه مدیریت دانش را با همکاری مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. اجرای مدیریت دانش در میدکو با یک پروژه پایلوت در سطح ستاد آغاز شد و به سرعت در شرکت های زیرمجموعه توسعه پیدا...
شرکت پالایش نفت تهران به عنوان یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین پالایشگاه‌های کشور از سال ۱۳۸۷ سفر مدیریت دانشی خود را با مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. در آن سال‌ها بسیاری در مورد کارایی ا...
عدم مشارکت نیروی انسانی در فعالیت‌های مدیریت دانش به عنوان یکی از چالش‌های سازمانی شناخته شده است. لذا بسیاری از سازمان‌های کشور به هنگام پیاده‌سازی مدیریت دانش در سازمان خود با ای...