هنری مینتزبرگ، متولد 2 سپتامبر 1939 در کانادا، یکی از تأثیرگذارترین نظریهپردازان و منتقدان مدیریت استراتژیک در جهان است. او تحصیلات خود را در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه مکگیل آغاز کرد و سپس مدارک کارشناسی ارشد و دکترای خود را از دانشگاه مدیریت MIT دریافت کرد. مینتزبرگ بیش از پنج دهه است که به عنوان استاد دانشگاه مکگیل درکبک فعالیت میکند. مینتزبرگ نویسنده بیش از 140 مقاله و 14 کتاب در زمینه سبکهای مدیریتی و تئوریهای سازمانی است. او یکی از تأثیرگذارترین نویسندگان جهان در زمینه مدیریت محسوب میشود و به عنوان "قهرمان راهبرد خلاق" شناخته میشود.
نظریات هنری مینتزبرگ در مدیریت
مینتزبرگ معتقد است که مدیریت عبارت است از "کاربرد مهارتهای انسانی در نظام تقسیم کار". به این ترتیب، مدیریت بر انسانها استوار است؛ چرا که انسانها هستند که بر سیستمها و نظامهای سازمان حاکم میباشند و آن را اجراپذیر میسازند. از نظر مینتزبرگ، تدوین راهبرد عمدتا از تعاملات و فرآیندهای گوناگون حاصل میشود تا اینکه نتیجه یک فرآیند رسمی و مشخص باشد. او چنین راهبردی را "راهبرد چتر گونه" مینامد که طرح کلی آن از پیش سنجیده و طراحی شده است اما جزئیات آن در حین اجرا شکل میگیرد و تکامل مییابد.
مینتزبرگ در کتاب "Mintzberg on Management"، نقشهای مدیران را به سه گروه عمده تقسیم میکند: نقشهای میانفردی، نقشهای اطلاعاتی و نقشهای تصمیمگیری. او معتقد است که با درک بیشتر این 10 نقش مدیریتی، امکان تقویت و بهبود مهارتهای مدیریتی مدیران فراهم میشود. همچنین، مینتزبرگ در سال 1987 مدل استراتژی 5P را ارائه داد که شامل پنج رویکرد متمایز به استراتژی و مدیریت استراتژیک است: برنامه (Plan)، شگرد (Ploy)، الگو (Pattern)، موقعیت (Position) و چشمانداز (Perspective). او معتقد است که با شناخت این پنج رویکرد میتوان یک استراتژی قوی برای بهرهمندی از مزایا و نقاط قوت سازمان ایجاد کرد.
هنری مینتزبرگ، نظریهپرداز برجسته مدیریت، تأثیرات قابل توجهی بر روی مدیریت دانش داشته است. اگرچه او به طور مستقیم در زمینه مدیریت دانش فعالیت نکرده اما نظریات او در زمینه مدیریت و سازمان میتواند به درک بهتر مدیریت دانش کمک کند. تأکید او بر نقش انسانها، فرآیندها و تعاملات در سازمان، درک نقشهای مختلف مدیران و ارائه مدل 5P برای استراتژی، همگی میتوانند در طراحی و اجرای موفق مدیریت دانش مفید باشند.
1. تأکید بر نقش انسانها در سازمان: مینتزبرگ بر اهمیت نقش انسانها در سازمان تأکید دارد. او بر این باور است که مدیریت به معنای «کاربرد مهارتهای انسانی در نظام تقسیم کار» است. این دیدگاه به اهمیت نیروی انسانی در سازمانها تأکید دارد و نشان میدهد که انسانها نه تنها در ایجاد دانش بلکه در به اشتراکگذاری و استفاده از آن نیز نقش کلیدی دارند. در مدیریت دانش، این نکته به معنای ضرورت ایجاد محیطی است که در آن افراد بتوانند آزادانه دانش خود را به اشتراک بگذارند و از یکدیگر یاد بگیرند.
2. تأکید بر فرآیندها و تعاملات در تدوین استراتژی: مینتزبرگ معتقد است که تدوین استراتژی عمدتاً از تعاملات و فرآیندهای گوناگون حاصل میشود. این ایده به مدیریت دانش نیز منتقل میشود، زیرا به اشتراکگذاری دانش و یادگیری سازمانی به شدت تحت تأثیر تعاملات میان اعضای سازمان است. در واقع، مدیریت دانش باید به گونهای طراحی شود که فرآیندهای یادگیری و به اشتراکگذاری دانش را تسهیل کند.
3. تأکید بر نقشهای مختلف مدیران: مینتزبرگ نقشهای مدیریتی را به سه دسته عمده تقسیم میکند: میانفردی، اطلاعاتی و تصمیمگیری. این تقسیمبندی به مدیران کمک میکند تا نقشهای خود را در ایجاد و مدیریتدانش بهتر درک کنند. به عنوان مثال، مدیران در نقشهای اطلاعاتی باید به جمعآوری، پردازش و توزیع دانش در سازمان بپردازند. این امر به ایجاد فرهنگی از به اشتراکگذاری و یادگیری در سازمان کمک میکند.
4. ارائه مدل 5P برای استراتژی: مدل 5P مینتزبرگ شامل پنج رویکرد به استراتژی است: برنامه، شگرد، الگو، جایگاه و چشمانداز. این مدل میتواند به طراحی استراتژیهای مؤثر در مدیریت دانش کمک کند. برای مثال، شناسایی الگوهای موجود در سازمان میتواند به مدیران کمک کند تا نقاط قوت و ضعف در به اشتراکگذاری دانش را شناسایی کنند و بر اساس آن استراتژیهای بهتری را تدوین کنند.
5. ساختارهای سازمانی و مدیریت دانش
مینتزبرگ ساختارهای سازمانی را به پنج دسته تقسیم میکند: کارآفرینی، ماشینی، حرفهای، بخشی و نوآور. این ساختارها میتوانند بر نحوه مدیریت دانش در سازمان تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، سازمانهای نوآور معمولاً دارای ساختارهای غیررسمی و تیمهای چند تخصصی هستند که میتوانند به تسهیل به اشتراکگذاری دانش و نوآوری کمک کنند.
در مجموع، هرچند مینتزبرگ به طور مستقیم در زمینه مدیریت دانش فعالیت نکرده است اما نظریات او در زمینه مدیریت و سازمان میتواند به درک بهتر مدیریت دانش کمک کند. تأکید او بر نقش انسانها، فرآیندها و تعاملات در سازمان، درک نقشهای مختلف مدیران و ارائه مدل 5P برای استراتژی، همگی میتوانند در طراحی و اجرای موفق مدیریت دانش مفید باشند.
نتیجهگیری
در مجموع، هنری مینتزبرگ با تأکید بر نقش انسانها، فرآیندها و تعاملات در سازمان، به درک بهتر مدیریت دانش کمک کرده است. نظریات او در مورد نقشهای مدیریتی و مدلهای استراتژی میتواند به شکلگیری فرهنگ به اشتراکگذاری دانش و بهبود فرآیندهای یادگیری در سازمانها منجر شود. به این ترتیب، تأثیرات مینتزبرگ بر مدیریت دانش میتواند به طراحی و اجرای مؤثرتر استراتژیهای مدیریت دانش در سازمانها کمک کند.
نظام جامع مدیریت دانش با همکاری سازنده و تعهد کاری مجموعه مشاوران توسعه آینده توسط شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی در مدیریت امور فناوری اطلاعات بانک ملت، با موفقیت پیادهسازی شد.
با عنایت به این موضوع که استفاده افراد از فرآیندها و ابزارهای مدیریت دانش و مشارکت در این مهم کاملاً امری فرهنگی است؛ کماکان جهت مشارکت حداکثری همکاران و اثربخشسازی دانشها و تجارب اشتراکگذاریشده در ابتدای مسیر هستیم. همچنین امیدواریم با همکاری و رهنمودهای ارزنده تیم مشاوران توسعه آینده به موفقیت کامل در این مسیر نائل آییم
مهندس اقتداریان- شرکت پتروشيمی رازی
مشاوران توسعه آینده بهعنوان اولین شرکت ایرانی که از سال ۱۳۸3 در حوزه مدیریت دانش فعالیت داشته، توانسته است با بکارگیری روشهای نوین و بهروزآوری شیوههای کاری در صنایع بزرگ کشور ایفای نقش نماید. این نقش آفرینی با کشف، استخراج و غنیسازی دانش سازمانی و بهبود روشهای انجام کار، به شکل چشمگیری در طیف وسیعی از مشتریان منجر به کاهش دوبارهکاریها، افزایش مزیت رقابتی و تابآوری آنها در فضای کسبوکار شده است.
مهندس صدری- شرکت ملی گاز ایران
جمعآوری قریب به 1500 بسته دانشی ارزشمند از 50 مدیر ارشد و خبره شرکت ملی گاز ایران ،کاری دشوار اما کم نظیر بود که تیم اجرایی و کارشناسان به خوبی از عهده آن بر آمدند.
مهندس شریف زاده- شهرداری منطقه 10
در سال ۱۳۹۱ به همت اداره آموزش شهرداری منطقه ۱۰ تهران، سیستم مدیریت دانش شهرداری منظقه ۱۰ راهاندازی شد. با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده مراحل شناخت، SWOT، شناسایی فیلدهای دانشی شهرداری، مصاحبه با خبرگان و... انجام پذیرفت و در نهایت با نصب نرمافزار مدیریت دانش، سامانه شهرداری منطقه ۱۰ راهاندازی شد. شهرداری منطقه ۱۰ تهران اولین شهرداری در سراسر کشور است که دارای این سامانه بوده و بهطور فعالانه نسبت به استخراج و اشتراک دانش کارکنانش اقدام مینماید. توسعه مشارکت عمومی کارکنان در فرآیندهای سازمانی، توسعه یادگیری در سطح کارکنان، پرهیز از دوبارهکاری، کاهش هزینهها و... بخشی از ثمرات راهاندازی این سیستم میباشد.
دکتر جعفرپور- مدیر دانش اسبق وزارت راه و ترابری
آینده شرکت مشاوران توسعه آینده در حوزه مدیریت دانش بسیار درخشان است. این شرکت آغازگر خوبی برای مدیریت دانش در ایران بوده است.
دکتر فلاح کهن- مسئول مدیریت دانش سازمان راهداری و حمل و نقل جادهای
کادر مجرب و دانش آموخته شرکت مشاوران توسعه آینده با پیادهسازی سیستم مدیریت دانش و استقرار نرمافزار مرتبط به همراه ارائه بیش از ۱۶۰۰ نفر ساعت آموزش و ثبت ۱۸۰ بسته دانشی گامی بلند در جهت دستیابی به اهداف دانشی و ارتقاء بینش کارکنان سازمان برداشته است.
مهندس تهرانخواه- هلدینگ کشاورزی پارس
شرکت گسترش کشاورزی و دامپروری فردوس پارس با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده، توانست ضمن جمعآوری تجربیات مربوط به "طراحی و ساخت گلخانهها" بستر نرمافزاری مناسبی را برای درج تجربیات جدید طراحی گلخانهها ایجاد و مورد بهرهبرداری قرار دهد.
دکتر لطیفی- شرکت مادر تخصصی مدیریت ساخت و تهیه کالای آب و برق (ساتکاب)
به دنبال گسترش فعالیتهای شرکت ساتکاب، ایجاد بانک دانشی و آشنایی افراد با تکنیکهای مدیریت دانش امری الزامی محسوب میشد که شرکت مشاوران توسعه آینده با ارائه خدمات تخصصی در این حوزه توانست ما را در این امر یاری کند.
داستان موفقیت مشتریان
هلدینگ میدکو از اوایل دهه نود توسعه مدیریت دانش را با همکاری مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. اجرای مدیریت دانش در میدکو با یک پروژه پایلوت در سطح ستاد آغاز شد و به سرعت در شرکت های زیرمجموعه توسعه پیدا...
شرکت پالایش نفت تهران به عنوان یکی از بزرگترین و قدیمیترین پالایشگاههای کشور از سال ۱۳۸۷ سفر مدیریت دانشی خود را با مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. در آن سالها بسیاری در مورد کارایی ا...
عدم مشارکت نیروی انسانی در فعالیتهای مدیریت دانش به عنوان یکی از چالشهای سازمانی شناخته شده است. لذا بسیاری از سازمانهای کشور به هنگام پیادهسازی مدیریت دانش در سازمان خود با ای...