برداشتی از زندگی‌نامه هنری مینتزبرگ

زهرا شکیبا    زهرا شکیبا
   کارشناس مدیریت دانش
  

تاریخ انتشار:
1403/6/11

برداشتی از زندگی‌نامه هنری مینتزبرگ

هنری مینتزبرگ، متولد 2 سپتامبر 1939 در کانادا، یکی از تأثیرگذارترین نظریه‌پردازان و منتقدان مدیریت استراتژیک در جهان است. او تحصیلات خود را در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه مکگیل آغاز کرد و سپس مدارک کارشناسی ارشد و دکترای خود را از دانشگاه مدیریت MIT دریافت کرد. مینتزبرگ بیش از پنج دهه است که به عنوان استاد دانشگاه مکگیل درکبک فعالیت می‌کند. مینتزبرگ نویسنده بیش از 140 مقاله و 14 کتاب در زمینه سبک‌های مدیریتی و تئوری‌های سازمانی است. او یکی از تأثیرگذارترین نویسندگان جهان در زمینه مدیریت محسوب می‌شود و به عنوان "قهرمان راهبرد خلاق" شناخته می‌شود.

نظریات هنری مینتزبرگ در مدیریت

مینتزبرگ معتقد است که مدیریت عبارت است از "کاربرد مهارت‌های انسانی در نظام تقسیم کار". به این ترتیب، مدیریت بر انسان‌ها استوار است؛ چرا که انسان‌ها هستند که بر سیستم‌ها و نظام‌های سازمان حاکم می‌باشند و آن را اجراپذیر می‌سازند. از نظر مینتزبرگ، تدوین راهبرد عمدتا از تعاملات و فرآیندهای گوناگون حاصل می‌شود تا اینکه نتیجه یک فرآیند رسمی و مشخص باشد. او چنین راهبردی را "راهبرد چتر گونه" می‌نامد که طرح کلی آن از پیش سنجیده و طراحی شده است اما جزئیات آن در حین اجرا شکل می‌گیرد و تکامل می‌یابد.
مینتزبرگ در کتاب "Mintzberg on Management"، نقش‌های مدیران را به سه گروه عمده تقسیم می‌کند: نقشهای میان‌فردی، نقش‌های اطلاعاتی و نقش‌های تصمیم‌گیری. او معتقد است که با درک بیشتر این 10 نقش مدیریتی، امکان تقویت و بهبود مهارت‌های مدیریتی مدیران فراهم می‌شود. همچنین، مینتزبرگ در سال 1987 مدل استراتژی 5P را ارائه داد که شامل پنج رویکرد متمایز به استراتژی و مدیریت استراتژیک است: برنامه (Plan)، شگرد (Ploy)، الگو (Pattern)، موقعیت (Position) و چشم‌انداز (Perspective). او معتقد است که با شناخت این پنج رویکرد می‌توان یک استراتژی قوی برای بهرهمندی از مزایا و نقاط قوت سازمان ایجاد کرد.

نقش مینتزبرگ در مدیریت دانش

هنری مینتزبرگ، نظریه‌پرداز برجسته مدیریت، تأثیرات قابل توجهی بر روی مدیریت دانش داشته است. اگرچه او به طور مستقیم در زمینه مدیریت دانش فعالیت نکرده اما نظریات او در زمینه مدیریت و سازمان می‌تواند به درک بهتر مدیریت دانش کمک کند. تأکید او بر نقش انسان‌ها، فرآیندها و تعاملات در سازمان، درک نقش‌های مختلف مدیران و ارائه مدل 5P برای استراتژی، همگی می‌توانند در طراحی و اجرای موفق مدیریت دانش مفید باشند.
1. تأکید بر نقش انسان‌ها در سازمان: مینتزبرگ بر اهمیت نقش انسان‌ها در سازمان تأکید دارد. او بر این باور است که مدیریت به معنای «کاربرد مهارت‌های انسانی در نظام تقسیم کار» است. این دیدگاه به اهمیت نیروی انسانی در سازمان‌ها تأکید دارد و نشان می‌دهد که انسان‌ها نه تنها در ایجاد دانش بلکه در به اشتراک‌گذاری و استفاده از آن نیز نقش کلیدی دارند. در مدیریت دانش، این نکته به معنای ضرورت ایجاد محیطی است که در آن افراد بتوانند آزادانه دانش خود را به اشتراک بگذارند و از یکدیگر یاد بگیرند.
2. تأکید بر فرآیندها و تعاملات در تدوین استراتژی: مینتزبرگ معتقد است که تدوین استراتژی عمدتاً از تعاملات و فرآیندهای گوناگون حاصل می‌شود. این ایده به مدیریت دانش نیز منتقل می‌شود، زیرا به اشتراک‌گذاری دانش و یادگیری سازمانی به شدت تحت تأثیر تعاملات میان اعضای سازمان است. در واقع، مدیریت دانش باید به گونه‌ای طراحی شود که فرآیندهای یادگیری و به اشتراک‌گذاری دانش را تسهیل کند.
3. تأکید بر نقش‌های مختلف مدیران: مینتزبرگ نقش‌های مدیریتی را به سه دسته عمده تقسیم می‌کند: میان‌فردی، اطلاعاتی و تصمیم‌گیری. این تقسیم‌بندی به مدیران کمک می‌کند تا نقش‌های خود را در ایجاد و مدیریت‌دانش بهتر درک کنند. به عنوان مثال، مدیران در نقش‌های اطلاعاتی باید به جمع‌آوری، پردازش و توزیع دانش در سازمان بپردازند. این امر به ایجاد فرهنگی از به اشتراک‌گذاری و یادگیری در سازمان کمک می‌کند.
4. ارائه مدل 5P برای استراتژی: مدل 5P  مینتزبرگ شامل پنج رویکرد به استراتژی است: برنامه، شگرد، الگو، جایگاه و چشم‌انداز. این مدل می‌تواند به طراحی استراتژی‌های مؤثر در مدیریت دانش کمک کند. برای مثال، شناسایی الگوهای موجود در سازمان می‌تواند به مدیران کمک کند تا نقاط قوت و ضعف در به اشتراک‌گذاری دانش را شناسایی کنند و بر اساس آن استراتژی‌های بهتری را تدوین کنند.
5.  ساختارهای سازمانی و مدیریت دانش
مینتزبرگ ساختارهای سازمانی را به پنج دسته تقسیم می‌کند: کارآفرینی، ماشینی، حرفه‌ای، بخشی و نوآور. این ساختارها می‌توانند بر نحوه مدیریت دانش در سازمان تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، سازمان‌های نوآور معمولاً دارای ساختارهای غیررسمی و تیم‌های چند تخصصی هستند که می‌توانند به تسهیل به اشتراک‌گذاری دانش و نوآوری کمک کنند.
در مجموع، هرچند مینتزبرگ به طور مستقیم در زمینه مدیریت دانش فعالیت نکرده است اما نظریات او در زمینه مدیریت و سازمان می‌تواند به درک بهتر مدیریت دانش کمک کند. تأکید او بر نقش انسان‌ها، فرآیندها و تعاملات در سازمان، درک نقش‌های مختلف مدیران و ارائه مدل 5P برای استراتژی، همگی می‌توانند در طراحی و اجرای موفق مدیریت دانش مفید باشند.

نتیجه‌گیری

در مجموع، هنری مینتزبرگ با تأکید بر نقش انسان‌ها، فرآیندها و تعاملات در سازمان، به درک بهتر مدیریت دانش کمک کرده است. نظریات او در مورد نقش‌های مدیریتی و مدل‌های استراتژی می‌تواند به شکل‌گیری فرهنگ به اشتراک‌گذاری دانش و بهبود فرآیندهای یادگیری در سازمان‌ها منجر شود. به این ترتیب، تأثیرات مینتزبرگ بر مدیریت دانش می‌تواند به طراحی و اجرای مؤثرتر استراتژی‌های مدیریت دانش در سازمان‌ها کمک کند.
 


رویداد داستان‌سرایی در شرکت آب منطقه‌ای گلستان
رویداد داستان‌سرایی در شرکت آب منطقه‌ای ...
شرکت ملی پست در مسیر آینده؛ استقرار نظام جامع مدیریت دانش و برگزاری کارگاه های تخصصی دانش‌نویسی
برگزاری کارگاه های تخصصی دانش‌نویسی در ...
پنجمین کنفرانس بین المللی تحقیقات پیشرفته در مدیریت و علوم انسانی
پنجمین کنفرانس بین المللی تحقیقات پیشرفت ...
استقرار نظام جامع مدیریت دانش در شرکت برق منطقه‌ای خوزستان
استقرار نظام جامع مدیریت دانش در شرکت بر ...
5 گام موثر برای اشتراک‌گذاری دانش در یک سازمان
5 گام موثر برای اشتراک‌گذاری دانش در یک ...
استقرار نظام جامع مدیریت دانش در سازمان بازرسی کل کشور
استقرار نظام جامع مدیریت دانش در سازمان ...
کتاب مدیریت دانش: برای تیم‌ها و پروژه‌ها
معرفی کتاب مدیریت دانش: برای تیم‌ها و پر ...
چگونگی شناسایی شکاف‌های دانش: پاسخ در 5 دقیقه
چگونگی شناسایی شکاف‌های دانش: پاسخ در 5 ...
آغاز سفری هوشمندانه: مدیریت دانش در ستاره اول، پلی به سوی نوآوری
آغاز سفری هوشمندانه: مدیریت دانش در ستار ...
صنایع یاس ارغوانی
مهندس طاهری- صنایع یاس ارغوانی
نظام جامع مدیریت دانش با همکاری سازنده و تعهد کاری مجموعه مشاوران توسعه آینده توسط شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی در مدیریت امور فناوری اطلاعات بانک ملت، با موفقیت پیاده‌سازی شد.
با عنایت به این موضوع که استفاده افراد از فرآیندها و ابزارهای مدیریت دانش و مشارکت در این مهم کاملاً امری فرهنگی است؛ کماکان جهت مشارکت حداکثری همکاران و اثربخش‌سازی دانش‌ها و تجارب اشتراک‌گذاری‌شده در ابتدای مسیر هستیم. همچنین امیدواریم با همکاری و رهنمودهای ارزنده تیم مشاوران توسعه آینده به موفقیت کامل در این مسیر نائل آییم

 
شرکت پتروشيمی رازی
مهندس اقتداریان- شرکت پتروشيمی رازی
مشاوران توسعه آینده به‌عنوان اولین شرکت ایرانی که از سال ۱۳۸3 در حوزه مدیریت دانش فعالیت داشته، توانسته است با بکارگیری روش‌های نوین و به‌روزآوری شیوه‌های کاری در صنایع بزرگ کشور ایفای نقش نماید. این نقش آفرینی با کشف، استخراج و غنی‌سازی دانش سازمانی و بهبود روش‌های انجام کار، به شکل چشم‌گیری در طیف وسیعی از مشتریان منجر به کاهش دوباره‌کاری‌ها، افزایش مزیت رقابتی و تاب‌آوری آن‌ها در فضای کسب‌و‌کار شده است.
شرکت ملی گاز ایران
مهندس صدری- شرکت ملی گاز ایران
جمع‌آوری قریب به 1500 بسته دانشی ارزشمند از 50 مدیر ارشد و خبره شرکت ملی گاز ایران ،کاری دشوار اما کم نظیر بود که تیم اجرایی و کارشناسان به خوبی از عهده آن بر آمدند.
شهرداری منطقه 10
مهندس شریف زاده- شهرداری منطقه 10
در سال ۱۳۹۱ به همت اداره آموزش شهرداری منطقه ۱۰ تهران، سیستم مدیریت دانش شهرداری منظقه ۱۰ راه‌اندازی شد. با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده مراحل شناخت، SWOT، شناسایی فیلدهای دانشی شهرداری، مصاحبه با خبرگان و... انجام پذیرفت و در نهایت با نصب نرم‌افزار مدیریت دانش، سامانه شهرداری منطقه ۱۰ راه‌اندازی شد. شهرداری منطقه ۱۰ تهران اولین شهرداری در سراسر کشور است که دارای این سامانه بوده و به‌طور فعالانه نسبت به استخراج و اشتراک دانش کارکنانش اقدام می‌نماید.  توسعه مشارکت عمومی کارکنان در فرآیندهای سازمانی، توسعه یادگیری در سطح کارکنان، پرهیز از دوباره‌کاری، کاهش هزینه‌ها و... بخشی از ثمرات راه‌اندازی این سیستم می‌باشد.
پایانه‌های نفتی ایران
مهندس مهدوی- پایانه‌های نفتی ایران
انگیزه اصلی سازمان برای پیاده‌سازی مدیریت دانش، ابتدا از درون سازمان و با شناسایی نیازها و سپس با توجه به الزامات بالادستی شکل گرفت. موفق‌ترین اقدامات شامل ارزیابی دقیق وضعیت موجود سازمان، انتخاب و پیاده‌سازی نرم‌افزار مناسب و تدوین نقشه راهی جامع برای توسعه تدریجی سیستم بود.چالش‌های اصلی عبارت بودند از عدم آگاهی و فرهنگ‌سازی کافی در سازمان، نبود انگیزه کافی در بین کارکنان و فقدان ضمانت اجرایی برای اجرای قوانین مرتبط با مدیریت دانش. برای رفع این چالش‌ها، سازمان نیازمند آموزش‌های مستمر، نظام پاداش‌دهی مناسب و همچنین تقویت الزامات قانونی و اجرایی است.
وزارت راه و ترابری
دکتر جعفرپور- مدیر دانش اسبق وزارت راه و ترابری
آینده شرکت مشاوران توسعه آینده در حوزه مدیریت دانش بسیار درخشان است. این شرکت آغازگر خوبی برای مدیریت دانش در ایران بوده است.
راهداری و حمل و نقل جاده‌ای
دکتر فلاح کهن- مسئول مدیریت دانش سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای

کادر مجرب و دانش آموخته شرکت مشاوران توسعه آینده با پیاده‌سازی سیستم مدیریت دانش و استقرار نرم‌افزار مرتبط به همراه ارائه بیش از ۱۶۰۰ نفر ساعت آموزش و ثبت ۱۸۰ بسته دانشی گامی بلند در جهت دستیابی به اهداف دانشی و ارتقاء بینش کارکنان سازمان برداشته است.
 
هلدینگ کشاورزی پارس
مهندس تهرانخواه- هلدینگ کشاورزی پارس
شرکت گسترش کشاورزی و دامپروری فردوس پارس با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده، توانست ضمن جمع‌آوری تجربیات مربوط به "طراحی و ساخت گلخانه‌ها" بستر نرم‌افزاری مناسبی را برای درج تجربیات جدید طراحی گلخانه‌ها ایجاد و مورد بهره‌برداری قرار دهد.
شرکت گسترش انرژی پاسارگاد
مهندس شعبان _ شرکت گسترش انرژی پاسارگاد
نظام جامع مدیریت دانش از سال ۱۳۹۸ در شرکت گسترش انرژی پاسارگاد با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده و با هدف بهبود جریان دانش بین معاونت‌ها و شرکت‌های زیرمجموعه آغاز شد. با توجه به پراکندگی شرکت‌های زیرمجموعه و چالش‌های مرتبط با انتقال تجارب و درس‌آموخته‌ها، این سیستم به گونه‌ای طراحی شد که از تکرار اشتباهات و تحمیل هزینه‌های اضافی جلوگیری کند. اجرای پایلوت این طرح در شش شرکت زیرمجموعه و پروژه‌های بزرگ قشم نتایج ملموسی داشت؛ از جمله تسهیل جریان دانشی، شناسایی نخبگان، و ایجاد انگیزه در کارکنان برای به اشتراک‌گذاری دانش. همچنین، تدوین کتاب "گنجینه تجارب IGAT6" به عنوان مرجعی برای تجارب گذشته، از دیگر دستاوردهای مهم این پروژه بود.
شرکت مادر تخصصی مدیریت ساخت و تهیه کالای آب و برق (ساتکاب)
دکتر لطیفی- شرکت مادر تخصصی مدیریت ساخت و تهیه کالای آب و برق (ساتکاب)
به دنبال گسترش فعالیت‌های شرکت ساتکاب، ایجاد بانک دانشی و آشنایی افراد با تکنیک‌های مدیریت دانش امری الزامی محسوب می‌شد که شرکت مشاوران توسعه آینده با ارائه خدمات تخصصی در این حوزه توانست ما را در این امر یاری کند.
مهندس گرزین- شرکت آب منطقه‌ای گلستان
سازمان ما با هدف ایجاد یک فرهنگ یادگیری مستمر و به اشتراک‌گذاری دانش، اقدام به پیاده‌سازی مدیریت دانش نمود. با برگزاری جلسات تخصصی، ایجاد بسترهای مناسب برای ثبت دانشو تشویق همکاران به مشارکت، توانستیم گنجینه‌ای از تجارب و دانش ارزشمند را گردآوری کنیم. موفقیت‌های ما در این زمینه شامل ایجاد یک پورتال جامع برای دسترسی به دانش، افزایش آگاهی همکاران از اهمیت مدیریت دانش و تقویت همکاری و نوآوری در سازمان است. اگرچه چالش‌هایی همچون عدم انگیزه کافی و درک ناکافی از اهمیت مدیریت دانش وجود دارد اما با برنامه‌ریزی دقیق و ایجاد سیستم‌های پاداش‌دهی مناسب، می‌توان بر این موانع فائق آمد. آینده مدیریت دانش در سازمان ما بسیار امیدوارکننده است و با توجه به اهمیت روزافزون دانش در کسب‌وکار، سرمایه‌گذاری در این حوزه، منجر به رشد و توسعه پایدار سازمان خواهد شد.
 
مهندس توکلی _ سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور
سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، به دلیل نقش مهم در تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی و کشف ذخایر معدنی، ناچار به جمع‌آوری، استانداردسازی و حفظ دانش ارزشمند حاصل از سال‌ها تلاش و هزینه است. با توجه به وظایف تخصصی سازمان و ماموریت‌های صحرایی، بخش عمده‌ای از دانش آن به شکل تجربه و دانش ضمنی به دست آمده که مکتوب نشده و با خروج حدود یک پنجم از نیروی‌های متخصص و پیش‌بینی خروج ۱۵۰ نفر دیگر طی پنج سال آینده، این دانش مهم از دست خواهد رفت.
سازمان با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده، نرم‌افزار مدیریت دانش را بر اینترانت خود نصب کرده و ۵۰۰ نفر از کارکنان را برای استفاده از آن آموزش داده است. این نرم‌افزار امکان ثبت، طبقه‌بندی و ارزیابی دانش، جلسات هم‌اندیشی و ثبت مستندات را فراهم می‌کند. نتایج این طرح شامل ثبت و طبقه‌بندی دانش، بهبود فرهنگ تبادل دانش، توسعه شبکه دانشی قابل دسترس، صرفه‌جویی در زمان و هزینه، افزایش بهره‌وری، اصلاح فرآیندهای کاری و جلوگیری از تکرار خطاها، و همچنین ایجاد نظام‌های ارتقا و جبران خدمات مبتنی بر ثبت و به اشتراک‌گذاری دانش بوده است.
 
مهندس کلهر- شرکت سیمان تهران
پیاده‌سازی مدیریت دانش در سیمان تهران از سال 1395 به عنوان یکی از اولویت‌های بهبود سازمان مطرح شده بود. با توجه به نتایج ارزیابی‌های داخلی و خارجی، و همچنین ضرورت حفظ دانش سازمانی در پی بازنشستگی همکاران با تجربه، این موضوع بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. اقدامات اولیه شامل برگزاری دوره‌های آموزشی دانش‌نویسی و استفاده از نرم‌افزار مدیریت دانش برای گروهی از همکاران منتخب بود. چالش‌های اصلی در این مسیر شامل کمبود منابع انسانی و سیستم‌های کامپیوتری، عدم آمادگی فرهنگی در برخی سطوح سازمانی، تغییرات مدیریتی، نبود نظام انگیزشی مناسب و انتخاب نادرست مدیر پروژه بود. به طور خلاصه، سیمان تهران گام‌های مهمی در جهت پیاده‌سازی مدیریت دانش برداشته است، اما همچنان با چالش‌هایی جدی مواجه است. موفقیت در این زمینه مستلزم رفع موانع موجود و ایجاد زیرساخت‌های لازم، همراه با ایجاد فرهنگ دانش‌محور در تمامی سطوح سازمان است.
هلدينگ میدکو

هلدینگ میدکو از اوایل دهه نود توسعه مدیریت دانش را با همکاری مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. اجرای مدیریت دانش در میدکو با یک پروژه پایلوت در سطح ستاد آغاز شد و به سرعت در شرکت های زیرمجموعه توسعه پیدا...

پالایش نفت تهران

شرکت پالایش نفت تهران به عنوان یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین پالایشگاه‌های کشور از سال ۱۳۸۷ سفر مدیریت دانشی خود را با مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. در آن سال‌ها بسیاری در مورد کارایی ا...

صنایع مس شهید باهنر

عدم مشارکت نیروی انسانی در فعالیت‌های مدیریت دانش به عنوان یکی از چالش‌های سازمانی شناخته شده است. لذا بسیاری از سازمان‌های کشور به هنگام پیاده‌سازی مدیریت دانش در سازمان خود با ای...