ارزیابی بلوغ مدیریت دانش
Knowledge Management Maturity Evaluation
امروزه مدیریت دانش (KM) برای بقای سازمانها در محیط پویای کسب‌وکار ضروری است؛ بدین منظور سازمانها به‌طور فزاینده‌ای در مدیریت دانش سرمایه‌گذاری میکنند. با توجه به اینکه KM فرآیندی پیچیده بوده که افراد، فرآیندها و فناوری را درگیر می‌کند، برای هدایت و پیادهسازی آن به مجموعه‌ای از اصول و فهم منسجم و قابل درک از KM نیاز است. بلوغ، فرآیند توسعه یک شی، فرآیند، فناوری یا سازمان در طول زمان است. در مورد سازمانها نیز، مدلهای بلوغ (KMM) به‌طور سیستماتیک الگوهایی را طبقهبندی کرده و اقدامات مدیران را هدایت و راهنمایی می‌كنند. لذا در مدیریت دانش ارزیابی بلوغ مدیریت دانش فرآیندی اثربخش در رابطه با مدیریت دارایی‌های دانشی سازمان است. این ارزیابی بلوغ مدیریت دانش به صورت مداوم دارایی‌های دانشی را از طریق مراحل تعریف شده تا زمان کسب نتایج مؤثر،پایش می‌کند. در مراحل این ارزیابی، رشد مدیریت دانش به‌وسیله پایش راهکارها، هدایت مدیران در تصمیم‌گیری و نمایش پیشرفت‌های عملکرد مدیریت دانش در سازمان تشریح می‌شود. به‌منظور انجام این ارزیابی از ابزار و مدل‌هایی جهت کمک به پایش اثربخش و درک توانمندی‌ها و قابلیت‌های سازمان استفاده می‌شود. در مدلهای بلوغ مدیریت دانش، وضع جاری سازمان مشخص شده و راهکارهایی به‌منظور بهبود و ارتقای آن ارائه می‌شود.
چرا ارزیابی بلوغ مدیریت دانش اهمیت دارد؟
ارزیابی بلوغ مدیریت دانش به سازمانها فرصتی برای برنامهریزی و ایجاد نقشهراه بر اساس شناخت نقاط قوت، ضعف، چالشها و فرصتهای پیشروی خود میدهد. به‌طور کلی پنج مزیت برتر ارزیابی بلوغ مدیریت دانش برای سازمانها عبارتند از:
- کمک به درک سیستماتیک از موقعیت کنونی سازمان؛
- درک موانع اشتراک و حفظ دانش در سازمان؛
- اجماع در مقصد نهایی به اشتراک‌گذاری دانش مورد نظر سازمان؛
- شناخت اقدامات و فرآیندهایی با بیشترین اثربخشی و کارایی در سازمان (قانون پارتو و اولویت‌بندی اقدامات)
- تهیه نقشه راه و خط مشی در راستای تحقق اهداف اشتراك دانش در سازمان؛
- ملموس کردن نتایج مدیریت دانش و ارائه راهی برای انتقال ارزشهای مدیریت دانش به مدیران و ذینفعان کلیدی.
مدل سازمان بهرهوری آسیایی APO در بلوغ مدیریت دانش چیست؟
مدل بلوغ APO یک پرسشنامه پیمایشی است که ارزیابی اولیه و سریعی از آمادگی سازمان برای پیادهسازی KM را نشان میدهد. ۴۲ سوال موجود در این مدل براساس هفت معیار طبقهبندی شدهاند:
- رهبری: ارزیابی رهبری سازمان برای پاسخگویی به چالشها و پایش استراتژی‌های مدیریت دانش؛
- فرآیند: ارزیابی نحوه استفاده دانش در مدیریت، اجرا و بهبود فرآیندهای کاری کلیدی سازمان؛
- کارکنان: ارزیابی سازمان در ایجاد و حفظ فرهنگ سازمانی دانش‌محور و تشویق به اشتراک دانش؛
- فناوری: توانایی سازمان در تهیه و ارائه راه‌حل‌های دانش‌بنیان مانند ابزارهای مشترک و سیستم‌های مدیریت محتوا؛
- فرآیندهای مدیریت دانش: ارزیابی سازمان در شناسایی، ایجاد، ذخیره، اشتراک و استفاده از دانش؛
- یادگیری و نوآوری: تعیین قابلیت سازمان در تشویق، پشتیبانی و تقویت یادگیری و نوآوری از طریق فرآیندهای دانش؛
- نتایج مدیریت دانش: ارزیابی سازمان در افزایش بهرهوری، کیفیت، سودآوری.
سطوح مدل بلوغ مدیریت دانش
مدلهای بلوغ مدیریت دانش، ارزیابی عینی از سطح فعلی فعالیتهای مدیریت دانش در سازمان را ارائه کرده و اطلاعات باارزشی در مورد اقدامات مناسب سازمان برای رسیدن به سطح بلوغ بعدی از نظر توسعه مدیریت دانش ارائه میکنند. اغلب مدلهای بلوغ KM، نظیر APQC ،APO و SIEMENS برگرفته از مدل بلوغ CMMI می‌باشند. سطوح مدل CMMI به شرح زیر است:
- مقدماتی: فرآیندها آگاهانه کنترل نمی‌شوند و فعالیتهای موفق مرتبط با دانش نتیجه رویدادهای تصادفی هستند، نه هدف‌گذاری و برنامهریزی.
- تکرارپذیر: سازمانها اهمیت مدیریت دانش را برای تکرار موفقیت‌های خود تشخیص داده‌اند و پروژه‌های آزمایشی KM به‌طور معمول وجود دارد.
- تعریف شده: فعالیتهای پایدار و عملی در قالب دستورالعمل و استاندارد در سازمان وجود دارد.
- مدیریت شده: شاخص‌های بهرهوری از KM توسط نقش‌های سازمانی و سیستم‌های مدیریت دانش فنی و اجتماعی اندازه‌گیری می‌شود.
- بهینه‌سازی شده: در این جایگاه کنترل استراتژیک انجام شده و سازمان می‌تواند تکنولوژی و یا سرویس جدید ارائه دهد و ارتقاء مداوم داشته باشد.
متدولوژی ما
شرکت مشاوران توسعه آینده نیز به عنوان اولین مجری طرح‌های مدیریت دانش تاکنون در شرکت‌ها و سازمان‌های بسیاری که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود، بلوغ مدیریت دانش را ارزیابی کرده است. مشاوران از چند سال پیش این مرحله از ارزیابی بلوغ را به اکثر پروژه‌های راه‌اندازی مدیریت دانش در سازمان اضافه نمود. خوشبختانه این مرحله تاثیر به‌سزایی در شناساندن ابعاد مدیریت دانشی و حتی غیر مدیریت دانشی سازمان برای مدیران همان سازمان دارد، به گونه‌ای که در جلسات ارائه نتایج این فاز همواره با شگفت‌زدگی مدیران و نیز تأیید آن‌ها بر شناسایی ابعاد پنهان سازمانشان در زمانی کوتاه روبرو هستیم.
