رسانه‌های اجتماعی در مقابل مدیریت دانش

در ظاهر، رسانه‌های اجتماعی و نرم‌افزارهای مدیریت دانش (KM) بسیار شبیه به یکدیگر هستند. هر دو با استفاده از فناوری، به اطلاعات در حوزه‌های متعدد دسترسی پیدا کرده و بدین شکل اشتراک‌گذاری اطلاعات را تسهیل می‌کنند. اما رسانه‌های اجتماعی و نرم‌افزارهای مدیریت دانش با وجود ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر، یک تفاوت بارز دارند. 
مدیریت دانش برخواسته‌های سازمان تمرکز داشته و افراد در این حوزه موظف به اشتراک‌گذاری اطلاعات مطابق با نیاز سازمان هستند. در واقع دانش تسهیم شده باید به گونه‌ایی باشد که با نفوذ در سراسر سازمان، شکاف‌های موجود را پر نموده و ایده‌ها را پرورش دهد. مدیریت دانش، در عمل انعکاس یک دیدگاه سلسله مراتبی از دانش بوده و ممکن است از هر نقطه سازمان نشات گیرد. یکی از رویکردهای مدیریت دانش شامل یک پایگاه دانشی است و در آن دانش از طریق مجموعه‌ای از کانال‌ها، فرآیندها و پروتکل‌های سازمان هدایت و جمع‌آوری می‌شود.
در رسانه‌های اجتماعی کاربران بر حسب علایق و تجارب خود به اشتراک‌گذاری اطلاعات می‌پردازند. به همین سبب، رسانه‌های اجتماعی در مقایسه با ابزارهای مدیریت دانش کاملاً آشفته به نظر می‌رسند. به طوریکه شاخص از پیش تعریف شده در یک حوزه، خالق دانش واجد شرایط، مدیر دانشی و ساختار کمی در انتشار اطلاعات وجود ندارد. مدیریت دانش درست همانند سازمانی است که دارای سقف، ناودان و آب انبار برای به دست آوردن دانش می‌باشد؛ در مقابل رسانه‌های اجتماعی همانند یک سازمانی است که سقف ندارد و اجازه می‌دهد باران مستقیماً به داخل ببارد و در هر گوشه از سازمان به صورت پراکنده جمع شوند. این پراکندگی اطلاعات منتشر شده در رسانه‌های اجتماعی برای سازمان اثربخش نیست.
در این راستا مدیران ارشد سازمان، مدیران دانشی و شرکت‌های نرم‌افزاری به دنبال ارائه ابزارها، فرآیندها و رویکردهایی برای همراه‌سازی رسانه‌های اجتماعی با اهداف سازمانی هستند. آنها معتقدند، " کارمندان، مشتریان، تامین‌کنندگان و هر کس دیگر نباید بدون توجه به نیاز و اهداف سازمان به انتشار اطلاعات و نظرات خود بپردازد.   چرا که هر اطلاعات منتشر شده‌ایی می‌تواند بر روی برند، افراد و مشتریان سازمان اثرات قابل توجهی داشته باشد. این امر بایست توسط مدیران ارشد سازمان کنترل شود که همین موضوع لزوم پیاده‌سازی مدیریت دانش را در سازمان آشکار می‌سازد.» 
 

مطالعات انجام شده در زمینه مدیریت دانش مشتری نشان می‌دهد که تعامل بهترین راه کسب ارزش در رسانه‌های اجتماعی است و تکنیک‌های سنتی موجود در این زمینه دیگر کارایی لازم جهت دستیابی به اطلاعات سودمند را ندارند. از طرف دیگر تلاش‌های «رسانه‌های اجتماعی به‌عنوان نسل بعدی مدیریت دانش» به تنهایی نتایج قابل قبولی را در پی نداشته است. بنابراین، چگونه سازمان‌ها، به‌ویژه در موقعیت‌هایی که با رویکردهای مدیریت دانش موفق نبوده‌اند، از فواید رسانه‌های اجتماعی بهره‌مند شوند؟
پاسخ این سوال به نظر می‌رسد در همکاری توده‌ایی (انبوه) که شامل فناوری رسانه‌های اجتماعی، هدف قانع‌کننده و تمرکز بر تشکیل جوامع می‌باشد، نهفته است.
*    فناوری رسانه‌های اجتماعی مجرا و ابزاری برای به اشتراک‌گذاری دانش، بینش و تجربیات افراد به شمار می‌رود.  این ابزار امکان مشاهده دانش بر اساس قضاوت دیگران و ارزیابی آن برای همگان را امکان‌پذیر می‌کند.   
*    هدف، علت اصلی مشارکت افراد در یک حوزه معین است تا افراد، حاضر به اشتراک ایده‌ها، تجارب و دانش خود با یکدیگر باشند. فعالیت افراد نیز در رسانه‌های اجتماعی بازمی‌گردد به ارزشی که برای آن هدف قائل هستند، به طوریکه افراد با آن همذات‌پنداری می‌کنند. 
*    جوامع اغلب در رسانه‌های اجتماعی به صورت خودکار شکل می‌گیرند. اما جوامع مديريت دانش دلالت بر ديدگاه سلسله مراتبي دانش داشته و اغلب با توجه به ساختار مشاغل اختصاص داده می‌شوند. 
به طور کلی اگرچه ابزارهای مدیریت دانش و رسانه‌های اجتماعی ممکن است شبیه به هم به نظر برسند؛ شناخت تفاوت‌های این دو گامی حیاتی در جهت ارزش‌آفرینی و تبدیل به یک سازمان اجتماعی به شمار می‌رود. دیدگاه سازمان‌ها نسبت به محیط رقابتی پیرامون خود، چالش‌های آن و مهمتر از آن مجموعه راه‌حل‌های بالقوه از دو بعد فرآیند و سلسه مراتب سازمانی حائز اهمیت است. چراکه سازمان‌ها از طریق تعاملات اجتماعی ساختار یافته، حول ساختار یا سلسه مراتب سازمانی خود کار می‌کنند. تمامی سازمان‌ها به شکل‌های گوناگون با انواع تعاملات اجتماعی در ارتباط هستند، با این وجود تعداد کمی از آن‌ها را می‌توان یک سازمان اجتماعی نامید. 
هر سازمانی یک بعد اجتماعی دارد. چالش این است که بعد اجتماعی به طور دقیق در سلسله مراتب سازمان یا فرآیندهای آن منعکس نمی‌شود. به طوریکه سال‌ها سیستم‌های اجتماعی به‌عنوان محدودیت‌ برای نوآوری و تغییر توصیف می‌شدند و ارزش‌آفرینی آن برای سازمان مورد توجه قرار نمی‌گرفت. یک سازمان اجتماعی افراد خود را از همکاران گرفته تا مشتریان و تامین‌کنندگان، بدون توجه به سلسله مراتب سازمانی، علایق، دانش و تجربه بسیج می‌کند زیرا بهره‌گیری از خرد جمعی، منبع جدیدی از مزیت رقابتی، چابکی و نوآوری را برای آینده سازمان به ارمغان می‌آورد. یک سازمان اجتماعی سازمانی از طریق ایجاد "همکاری انبوه" به چالش‌ها و فرصت‌های تجاری مهم رسیدگی می‌کند. به عبارت دیگر کارمندان، مشتریان، تامین‌کنندگان و همه ذینفعان را قادر می‌سازد که مستقیماً در خلق ارزش مشارکت کنند.
به طور کلی مدیریت دانش قادر به تسهیم اطلاعات سودمند در سطح سازمان بوده و براساس ماهیت اطلاعات و دانش‌های به اشتراک گذاشته ایجاد می‌شود. از آنجایی که موفقیت سازمان‌ها وابستگی زیادی به سرعت انتشار اطلاعات دارد؛ اغلب شرکت‌های بزرگ باید انتقال موثر دانش را در بخش‌های مختلف حفظ کنند تا بتوانند در فضای رقابتی، حرفی برای گفتن داشته باشند. 
رسانه‌های اجتماعی درون سازمانی نیز با افزایش ظرفیت افراد برای به اشتراک‌گذاری اطلاعات و ارتباط با پرسنل، مزایای اطلاعاتی بسیاری را در پی دارند. این رسانه‌ها ابزار قدرتمندی را برای سازمان‌ها جهت مدیریت جریان اطلاعات فراهم می‌آورند و در نتیجه سازمان را وادار به تغییر در سیستم مدیریت دانش خود می‌کنند. همچنین، تغییر رسانه‌های اجتماعی با دسترسی به تکنولوژی‌های نوظهور همچون هوش مصنوعی و واقعیت مجازی ادامه یافته و این امر در نحوه مدیریت دانش سازمانی تاثیرگذار خواهد بود. در نتیجه یک دیدگاه گسترده بر روی توسعه رسانه‌های اجتماعی می‌تواند زمینه‌ دسترسی به آن در سال‌های آینده و بهبود سیستم مدیریت دانش را فراهم کند.

منبع:
https://hbr.org/2011/10/all-organizations-are-social-b 
https://hbr.org/2011/10/social-media-versus-knowledge