طوفان فکری: تعریف، قوانین اساسی و تکنیک‌ها

برای حل یک مشکل پیچیده یا به چالش کشیدن تیم برای پروژه‌ای بزرگتر، وجود ایده‌های خلاقانه ضروری می‌باشد. گاهی در شرایط سخت نیاز است نوآوری را تقویت و پیشنهادهای مناسب ارائه شود. 
از نظر مریام وبستر طوفان فکری به معنی "مطالعه ایده‌ها توسط یک یا چند نفر که برای ایجاد یا کشف راه‌حل جهت حل یک مشکل تلاش می‌کنند" می‌باشد. هر فرد می‌تواند به تنهایی طوفان فکری ایجاد کند، اما بهتر است ایده‌ها و خلق آن‌ها به صورت گروهی با هدف اشتراک‌گذاری آزادانه انجام شود.
طوفان فکری نخستین بار در سال 1948 در کتابی به نام "قدرت خلاقیت شما" توسط مدیر تبلیغاتی الکس اف. آزبورن معرفی شد. هدف او به عنوان صاحب آژانس تبلیغاتی، دریافت بهترین ایده‌ها از کارمندان خود، برای حل مشکلات بود و به این فرآیند " فکر کردن" گفته می‌شد. از آن زمان، طوفان فکری منجر به روشی برای ایجاد و کشف راه‌حل‌های خلاقانه جهت رفع مشکلات در کسب‌وکارها شده است.  
 

اهمیت طوفان فکری

قطعا طوفان فکری دارای تله‌ و معایبی نیز می‌باشد، اما دلایل مهمی وجود دارد که این روش در دنیای کسب و کار مدرن، محبوب و موثر است و مزایای متعددی دارد، در این مطلب به بررسی تعدادی از این مزایا می‌پردازیم: 

1. تشویق تفکر خلاق‌تر

طوفان فکری برای رسیدن به ایده‌ها و پیشنهادات جذاب‌تر، نیازمند تفکر بدون محدودیت و خلاقانه افراد است. به عنوان مثال ایده آمازون‌اکو از یک استراتژی طوفان فکری استخراج شده است. رویداد طوفان فکری افراد را به اجبار از تعصبات فکری دور کرده و باعث مشارکت بیشتر آن‌ها بدون هرگونه انتقاد اولیه می‌شود. تمرین‌های طوفان فکری، افراد را به چالش می‌کشد تا علاوه بر در نظر گرفتن ایده‌های دیگران، براساس آن‌ها ایده جدید بسازند تا نتیجه نهایی بسیار مفیدتر واقع گردد.

2. بهبود کار تیمی و افزایش انسجام گروهی 

تمام فعالیت‌های مربوط به طوفان فکری برای ایجاد ایده‌های بهتر می‌باشد که در واقع سطح کار تیمی را نیز بهبود می‌بخشد و تحقیقات زیادی نیز در سطح دنیا این مسأله را تایید می‌نماید. 
طوفان فکری در اجرای یک برنامه به تیم کمک می‌کند؛ همچنین می‌توان از آن در جهت یکپارچگی سازمان استفاده کرد که این امر موجب کاهش جابه‌جایی کارکنان و افزایش تعهد آن‌ها می‌شود. 

3. ایجاد فرصتی برای شنیده شدن افراد

طبق تحقیقات، نیمی از افراد حرفه‌ای در محل کار، نظرات خود را برای همکاران و مدیران بیان نمی‌کنند؛ طوفان فکری تضمین می‌کند که تمام کارکنان فرصت شرکت در فرآیند ایجاد و تصمیم‌گیری را داشته باشند.
یک جلسه طوفان فکری با ساختار مناسب، شرایط مناسبی را برای مشارکت و ارائه ایده افراد درونگرا، که معمولا نظرات خود را به سختی ارائه می‌دهند، ایجاد می‌کند. ابزارها و بحث‌های طوفان فکری زمانی مؤثر هستند که همه افراد درگیر با ذهنیت باز به گفتگو بپردازند. 

نحوه اجرای طوفان فکری: انواع، قوانین اساسی و تکنیک‌ها

اجرای درست و دقیق طوفان فکری، مزایای زیادی دارد، اما این سوال پیش می‌آید: دقیقاً چگونه این کار به درستی و دقت انجام می‌شود؟
لازم به ذکر است در اجرای یک جلسه طوفان فکری موفق، توجه به استراتژی بسیار مهم است و همچنین برای دریافت بهترین ایده‌ها از همه اعضای تیم نیاز به اطلاعات می باشد.

قوانین پایه طوفان فکری

برای موفقیت در طوفان فکری باید قوانین، موارد مجاز و غیرمجاز را مشخص کرد، آزبورن زمانی که برای اولین بار این مفهوم را مطرح کرد، برخی از این موارد را نیز تعیین نمود: 

قانون شماره 1: ایجاد و تولید بیشترین ایده

ممکن است غیرمنطقی به نظر برسد، اما طوفان فکری بر کمیت بیشتر از کیفیت تاکید دارد. هر چه تمرکز بر دریافت تعداد بیشتر ایده‌ها باشد، افراد تمایل بیشتری برای اشتراک‌گذاری مسائلی دارند که در حالت عادی ممکن است آن‌ها را نادیده بگیرند.

قانون شماره 2: عدم انتقاد از ایده‌ها

از ایده‌ها انتقاد نکنید زیرا طوفان فکری برای نقد ایده‌ها نمی‌باشد و صرفا برای استخراج ایده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. نبودن بازخورد فوری باعث می‌شود افراد بتوانند ایده‌های خود را بدون ترس از شکست یا عدم تایید به اشتراک بگذارند. 

قانون شماره 3: استقبال از ایده‌های جاه‌طلبانه و جذاب

یکی از مهم‌ترین اهداف طوفان فکری، بهتر اندیشیدن تمام کارکنان می‌باشد که منجر به تشویق برای داشتن تفکر خلاق‌ می‌شود. زیرا افراد درک می‌کنند که علاوه بر اجازه تفکر به خارج از چارچوبی خاص، تشویق نیز می‌شوند.  

قانون شماره 4: تشویق و ایجاد انگیزش برای ایده دادن بر اساس ایده‌های دیگران

مفهومی به نام "piggybacking" بیان می‌کند که انتقاد مجاز نمی‌باشد، اما شرکت‌کنندگان می‌توانند ایده‌های خود را براساس مشارکت‌های افراد دیگر خلق کنند. در نتیجه این مساله فضای همکاری و مشارکتی مناسب‌تری ایجاد می‌نماید و ایده‌های خوب مورد توجه قرار می‌گیرند.
قوانین بیان شده به صورت پایه برای یک شروع مفید نیاز هستند اما نکاتی برای ساختار دادن به جلسات طوفان فکری وجود دارد که می‌بایست به آن توجه شود.
لازم به ذکر است تنوع در حوزه و گروه‌های افراد شرکت کننده و همچنین افراد حاضر در مکالمات در طوفان فکری باعث خلاقیت و نوآوری می‌شود. طبق تجربه و تحقیقات، ترکیب صداهای مختلف، شانس دریافت ایده‌های متنوع (و در نهایت بهتر) را افزایش می‌دهد. 
 میزبانی از جلسات طوفان فکری در فضای جدید و متنوع به دور از شرایط اداری و کنفرانس رسمی در میز پینگ پنک یا کافی شاپ مناسب‌تر است. این تنوع و تازگی، انعطاف‌پذیری عصبی مغز افراد را بهبود می‌بخشد و باعث فعال شدن توانایی فکر کردن درباره موضوعات مختلف می‌شود. بنابراین، تغییر محیط به ایجاد و استخراج ایده‌های بزرگ‌تر و خلاقانه‌تر کمک می‌نماید.

تکنیک‌های طوفان فکری

بعد از برنامه‌ریزی و سازماندهی جلسه طوفان فکری مهم‌ترین مساله، چگونگی شروع کردن مکالمه و استفاده از برخی تکنیک‌ها است. در این بخش به برخی از تکنیک‌هایی که تیم‌ها می‌توانند برای شروع کار و مفیدتر بودن بحث‌های طوفان فکری از آن استفاده کنند اشاره شده است که عبارتند از:

• مغزنویسی

 در این روش حاضران در جلسه، ایده‌های خود را به جای اعلام به صورت شفاهی، نوشته و به طور مستقل به اشتراک می‌گذارند. این تکنیک برای افراد درونگرای حاضر در جلسه بسیار مفید و سازنده می‌باشد.

• شروع با یک داستان شوک‌آور

 شروع گفتگو با داستانی که بتواند حاضران را شگفت زده یا شوکه کند، به طوری که آن‌ها را در وضعیت ذهنی بازتر و آسیب‌پذیرتر قرار دهد، باعث افزایش تمایل افراد برای به اشتراک‌گذاری ایده‌هایشان می‌شود.

• زمان دادن به ایده‌ها برای تقویت و بهبود

 گاهی ممکن است هیجان زیادی برای عملی کردن یک ایده وجود داشته باشد اما بهتر است وقفه ایجاد شود تا صاحب ایده فرصتی برای تقویت و بهبود ایده داشته باشد، طبق تحقیقات صورت گرفته، این روش کارساز می‌باشد.

• تجسم و شکل‌گیری طوفان

 این تاکتیک شامل قرار دادن خود به جای فرد دیگر می‌باشد تا هر شخص با توجه به شرایط و تصمیمی که می‌گیرد، خود را با موقعیت وفق دهد. این روش می‌تواند موثر واقع شود، زیرا افراد را به چالش کشیده تا از تعصبات و تصورات خود دور شوند. 

منبع:
https://www.atlassian.com/work-management/project-collaboration/brainstorming