برای طراحی چارچوبهای مدیریت دانش در سازمان رویکردهای مختلفی وجود دارد. نیک میلتون، مشاور برجسته مدیریت دانش در یکی از آخرین مقالات خود به این موضوع پرداخته و دو رویکرد مدیریت دانش واکنشی و مدیریت دانش پیشگیرانه را در این خصوص مطرح میکند.
مدیریت دانش واکنشی
براساس تقسیمبندی میلتون، رویکرد اول در پیادهسازی مدیریت دانش که بسیاری از سازمانها از آن استفاده میکنند، رویکرد واکنشی است. بر اساس این رویکرد، سازمان به تهدید از دست دادن دانش واکنش نشان داده و به دنبال استفاده از ابزارها و تکنیکهای مدیریت دانش میرود. در ادامه به چند نمونه از این قدامات اشاره شده است:
زمانی که یکی از خبرگان کلیدی در حال بازنشستهشدن و با ترک سازمان است، سازمان به دنبال تکنیکهایی است که بخشی از تجربیات خبره را پیش از خروج ثبت و ضبط کند تا با خروج فرد، دانش تجربیات آن از بین نرود.
یکی دیگر از اقدامات واکنشی مدیریت دانش در سازمان، به دست آوردن دانش و ثبت کردن درسآموختههای پروژههاست. سازمانها با انجام این کار تلاش میکنند تا دانش اخذ شده از موفقیت یا شکست پروژهها را برای استفاده در آینده مستند کنند.
از دیگر روشهای مورد استفاده در رویکرد مدیریت دانش واکنشی، مستندسازی بهروشها و توسعه آن در سازمان است. بدینمنظور هنگامی که کاری با ویژگیهای مطلوب انجام شود و شاخصهایی نظیر هزینه، زمان و کیفیت را بهبود بخشد، بهروشها ثبت شده و تلاش میشود تا سایر اقدامات با این روش بهینه انجام شود.
مدیریت دانش پیشگیرانه
رویکرد دیگری که برای طراحی چارچوب مدیریت دانش در سازمان استفاده میشود، رویکرد مدیریت دانش پیشگیرانه است. بر اساس این رویکرد سوالاتی نظیر"دانش استراتژیک شرکت چه چیزی را باید پیش ببرد؟، چطور میتوانیم آن را ایجاد کنیم؟ و از کجا می آید؟" پرسیده شده و سپس فعالیتهایی برای توسعه دانش در سازمان انجام میشود. در ادامه به چند نمونه از این قدامات اشاره شده است:
برای مثال بر خلاف رویکرد واکنشی که در آن افراد کلیدی و خبرگان مورد توجه قرار میگیرند، در این رویکرد این سازمان است که مشخص میکند چه دانشی کلیدی است و بر این اساس فرآیندهایی را تعریف میکند که دانش مورد نظر در صورت نیاز مستند شده و با ابزارهای و تکنیکهای مدیریت دانش به اشتراک گذاشته شود. با انجام این کار، خطر از دست دادن دانش از بین میرود.
در رویکرد مدیریت دانش پیشگیرانه، مدیریت دانش یک پروژه بر اساس برنامه مشخص و از پیش تعیین شده انجام میشود تا تمامی درسآموختههای مهم در حین انجام پروژه جمعآوری شود و بر اساس آن برنامههای بهبود در پروژههای آتی تعریف شود.
یکی از اصلیترین روشهای مدیریت دانش پیشگیرانه، شناسایی شکاف دانشی در فرآیندهای کلیدی سازمان است. بدین منظور سازمانهایی که رویکرد پیشگیرانه را در پی میگیرند، با استفاده از ابزارهایی مثل نقشه دانش، دانشهای موجود در فرآیند را شناسایی میکنند. در کنار آگاهی از دانستهها سازمان، شناسایی نادانستهها نیز امری است که باید به آن توجه شود. هنگامی که در فرآیند استفاده از نقشه دانش، دانشی مورد نیاز شناخته میشود، اما نقشه دانش پاسخی برای نیاز شناسایی شده ارائه نمیدهد، زنگ هشداری برای مدیران سازمان به صدا در میآید تا هرچه سریعتر نسبت به پرکردن شکاف دانشی موجود اقدام کنند و راهبردهای لازم برای این کار را تدوین کنند.
سازمانها برای پیادهسازی موثر مدیریت دانش به هر دو رویکرد واکنشی و پیشگیرانه نیاز دارند. تعیین اینکه در کدام فرآیند و با چه هدفی، از چه رویکردی استفاده شود بر عهده تیمهای اجرایی مدیریت دانش در سازمان است. استفاده از یک رویکرد ترکیبی در پیادهسازی مدیریت دانش میتواند علاوه بر کسب نتایج مطلوب، از هدر رفتن منابع سازمان نیز جلوگیری کند.
نظام جامع مدیریت دانش با همکاری سازنده و تعهد کاری مجموعه مشاوران توسعه آینده توسط شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی در مدیریت امور فناوری اطلاعات بانک ملت، با موفقیت پیادهسازی شد.
با عنایت به این موضوع که استفاده افراد از فرآیندها و ابزارهای مدیریت دانش و مشارکت در این مهم کاملاً امری فرهنگی است؛ کماکان جهت مشارکت حداکثری همکاران و اثربخشسازی دانشها و تجارب اشتراکگذاریشده در ابتدای مسیر هستیم. همچنین امیدواریم با همکاری و رهنمودهای ارزنده تیم مشاوران توسعه آینده به موفقیت کامل در این مسیر نائل آییم
مهندس اقتداریان- شرکت پتروشيمی رازی
مشاوران توسعه آینده بهعنوان اولین شرکت ایرانی که از سال ۱۳۸3 در حوزه مدیریت دانش فعالیت داشته، توانسته است با بکارگیری روشهای نوین و بهروزآوری شیوههای کاری در صنایع بزرگ کشور ایفای نقش نماید. این نقش آفرینی با کشف، استخراج و غنیسازی دانش سازمانی و بهبود روشهای انجام کار، به شکل چشمگیری در طیف وسیعی از مشتریان منجر به کاهش دوبارهکاریها، افزایش مزیت رقابتی و تابآوری آنها در فضای کسبوکار شده است.
مهندس صدری- شرکت ملی گاز ایران
جمعآوری قریب به 1500 بسته دانشی ارزشمند از 50 مدیر ارشد و خبره شرکت ملی گاز ایران ،کاری دشوار اما کم نظیر بود که تیم اجرایی و کارشناسان به خوبی از عهده آن بر آمدند.
مهندس شریف زاده- شهرداری منطقه 10
در سال ۱۳۹۱ به همت اداره آموزش شهرداری منطقه ۱۰ تهران، سیستم مدیریت دانش شهرداری منظقه ۱۰ راهاندازی شد. با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده مراحل شناخت، SWOT، شناسایی فیلدهای دانشی شهرداری، مصاحبه با خبرگان و... انجام پذیرفت و در نهایت با نصب نرمافزار مدیریت دانش، سامانه شهرداری منطقه ۱۰ راهاندازی شد. شهرداری منطقه ۱۰ تهران اولین شهرداری در سراسر کشور است که دارای این سامانه بوده و بهطور فعالانه نسبت به استخراج و اشتراک دانش کارکنانش اقدام مینماید. توسعه مشارکت عمومی کارکنان در فرآیندهای سازمانی، توسعه یادگیری در سطح کارکنان، پرهیز از دوبارهکاری، کاهش هزینهها و... بخشی از ثمرات راهاندازی این سیستم میباشد.
دکتر جعفرپور- مدیر دانش اسبق وزارت راه و ترابری
آینده شرکت مشاوران توسعه آینده در حوزه مدیریت دانش بسیار درخشان است. این شرکت آغازگر خوبی برای مدیریت دانش در ایران بوده است.
دکتر فلاح کهن- مسئول مدیریت دانش سازمان راهداری و حمل و نقل جادهای
کادر مجرب و دانش آموخته شرکت مشاوران توسعه آینده با پیادهسازی سیستم مدیریت دانش و استقرار نرمافزار مرتبط به همراه ارائه بیش از ۱۶۰۰ نفر ساعت آموزش و ثبت ۱۸۰ بسته دانشی گامی بلند در جهت دستیابی به اهداف دانشی و ارتقاء بینش کارکنان سازمان برداشته است.
مهندس تهرانخواه- هلدینگ کشاورزی پارس
شرکت گسترش کشاورزی و دامپروری فردوس پارس با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده، توانست ضمن جمعآوری تجربیات مربوط به "طراحی و ساخت گلخانهها" بستر نرمافزاری مناسبی را برای درج تجربیات جدید طراحی گلخانهها ایجاد و مورد بهرهبرداری قرار دهد.
دکتر لطیفی- شرکت مادر تخصصی مدیریت ساخت و تهیه کالای آب و برق (ساتکاب)
به دنبال گسترش فعالیتهای شرکت ساتکاب، ایجاد بانک دانشی و آشنایی افراد با تکنیکهای مدیریت دانش امری الزامی محسوب میشد که شرکت مشاوران توسعه آینده با ارائه خدمات تخصصی در این حوزه توانست ما را در این امر یاری کند.
داستان موفقیت مشتریان
هلدینگ میدکو از اوایل دهه نود توسعه مدیریت دانش را با همکاری مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. اجرای مدیریت دانش در میدکو با یک پروژه پایلوت در سطح ستاد آغاز شد و به سرعت در شرکت های زیرمجموعه توسعه پیدا...
امروزه گسترش فعالیتها، تنوع و تعدد نیازهای زندگی شهری، فرصت اشتباه و اختراع دوباره چرخ را از سازمانهای خدماتی گرفته است. هزینه تولید دوباره دانش و ریسک از دست دادن آن افزایش یافته و مدیریت...
شرکت پالایش نفت تهران به عنوان یکی از بزرگترین و قدیمیترین پالایشگاههای کشور از سال ۱۳۸۷ سفر مدیریت دانشی خود را با مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. در آن سالها بسیاری در مورد کارایی ا...
عدم مشارکت نیروی انسانی در فعالیتهای مدیریت دانش به عنوان یکی از چالشهای سازمانی شناخته شده است. لذا بسیاری از سازمانهای کشور به هنگام پیادهسازی مدیریت دانش در سازمان خود با ای...
شرکت آب تهران در سال ۱۳۳۴ پس از ۹ سال مطالعه و اقدامات مختلف جهت تامین آب وتصفیه و توزیع آن رسما“ تاسیس و شروع به کار نمود، سپس درســال ۱۳۴۳ قانون تاسیس وزارت آب وبرق به تصویب مجلس رسید و ...