مدیریت تغییر فرهنگ سازمانی؛ مسیری پرپیچ و خم

حامد کوچک پور کارشناس ارشد مدیریت دانش در شرکت مشاوران توسعه آینده    حامد کوچک پور
   کارشناس ارشد مدیریت دانش
  

تاریخ انتشار:
1402/7/22
اگر به دنبال تغییر فرهنگ سازمانی خود هستید، مسیری مشخص اما سخت در انتظار شماست. تحقیقات نشان می‌دهد که 75% از برنامه‌های تحول سازمانی در رسیدن به نتایج مطلوب خود شکست می‌خورند. با توجه به این میزان شکست بالا، تشخیص رویکرد مناسب در مورد تغییر فرهنگ سازمانی به همراه یک استراتژی مدیریت تغییر دقیق و برنامه‌ریزی شده، بسیار مهم است.
دلایل مختلفی وجود دارد که چرا یک سازمان ممکن است نیاز به تغییر فرهنگی مانند تغییر در رهبری یا تغییر در مدل کسب و کار داشته باشد. با این حال، اجرای موفقیت آمیز تغییر می‌تواند یک چالش مهم باشد. برای اطمینان از موفقیت، ضروری است که اهداف و چشم‌انداز تغییر با اهداف کارمندان هماهنگ و به صورت دوره‌ای از همه ذینفعان بازخورد کسب شود.
برای تسهیل بیشتر فرآیند تحول، توصیه می‌شود از یک پلتفرم مدیریت تغییر سازمانی (OCM) برای تسهیل ارتباطات و همکاری بین همه ذینفعان استفاده شود.
مدیریت تغییر سازمانی (OCM) چارچوبی برای مدیریت تأثیر فرآیندهای کسب‌وکار جدید، تغییرات در ساختار سازمانی یا تغییرات فرهنگی در یک شرکت است. به زبان ساده، OCM به تدوین مسیری برای افراد با هدف مدیریت تغییرات می‌پردازد.
یک رویکرد سیستماتیک به OCM زمانی مفید است که تغییر فرهنگ، به تمامی افراد سازمان نیاز دارد تا رفتارها و مهارت‌های جدیدی را بیاموزند. با تعریف رسمی انتظارات، با به‌کارگیری ابزارهایی برای بهبود ارتباطات و جستجوی فعالانه راه‌هایی برای کاهش انتشار اطلاعات نادرست، احتمال بیشتری وجود دارد که ذینفعان در ابتدا تغییرات را پذیرفته و در طول مسیر به تغییر متعهد بمانند.
 
برخی از استراتژی‌های موفق OCM عبارتند از:
  • توافق بر روی یک دیدگاه مشترک برای تغییر؛ بدون نیاز به ابتکار عملی خاص؛
  • آموزش کارکنان در مورد چگونگی تغییر کار روزانه آن‌ها؛
  • تعریف یک برنامه مشخص برای اندازه گیری میزان موفقیت یا عدم موفقیت تغییرات و تصمیم‌گیری در خصوص نتایج حاصل شده؛
  • درنظر گرفتن پاداش‌های مادی و معنوی مشوق برای بر عهده‌گیری نقش‌ها و مسئولیت‌های جدید.

مشکلات تغییر فرهنگ سازمانی به روش سنتی

وقتی نوبت به اجرای تغییر فرهنگ سازمانی می‌رسد، رویکرد سنتی از بالا به پایین که در آن رهبری تغییر را دیکته می‌کند، اغلب با مقاومت قابل توجهی مواجه می‌شود. کارمندان ممکن است ارزش تغییر را نبینند و احساس کنند مجبور به پذیرش آن هستند. در نتیجه اجرای کاملی انجام نمی‌شود و اغلب نتیجه‌ای جز شکست را حاصل نمی‌کند. در واقع طبق تحقیقات، مدیریت تغییر از بالا به پایین یکی از دلایل اصلی شکست برنامه‌های تغییر فرهنگ سازمانی است.
واقعیت این است که ابزارهای مناسب به تنهایی نمی‌توانند موفقیت را تضمین کنند و بسیار مهم است که رویکردی فردمحور برای تغییر فرهنگ سازمانی وجود داشته باشد تا نرخ موفقیت را تا 58 درصد افزایش دهد. لازم به ذکر است تغییرات با رویکرد بالا به پایین تنها 34 درصد میزان موفقیت را تضمین می‌کنند.
در ادامه به این می‌پردازیم که چگونه می‌توان تغییر فرهنگ سازمانی را با استفاده از تحول فردمحور تسهیل کرد. با اتخاذ این رویکرد، فرهنگ فراگیرتر و مشارکتی‌تری ایجاد شده و باعث موفقیت سازمان می‌شود.

6 نکته موثر برای تغییر فرهنگ سازمانی

1. از کل سازمان دعوت کنید تا بخشی از فرآیند تغییر فرهنگ باشند؛

اجرای موفقیت آمیز تغییرات سازمانی به دو منطق اصلی خلاصه می‌شود:
  •     افراد می‌خواهند دیده شوند؛
  •     احساسات، رفتار را هدایت می‌کند.
این موارد به این معنی است که دریافت نظرات همه و مشارکت در تغییر، سنگ بنای تغییر فرهنگ سازمانی است. سازمان‌هایی که به صورت مشترک تغییر فرهنگ را ایجاد می‌کنند، می‌توانند انتظار رشد درآمد ۵.۵ برابر بیشتر از سازمان‌هایی را داشته باشند که رویکردی با فراگیری کمتر را اتخاذ می‌کنند.
مشارکتی شدن فرهنگ جدید نه تنها نیاز کارمندان به شنیده شدن را برآورده می‌کند، بلکه هوش جمعی سازمان را در دسترس قرار می‌دهد. 

2. محیطی امن و قابل اعتماد برای کارمندان ایجاد کنید تا افکار و نظرات خود را به اشتراک بگذارند؛

وقتی صحبت از تغییر فرهنگ سازمانی موفق به میان می‌آید، ایجاد مشترک یک استراتژی مدیریت تغییر که بر همکاری و یک محیط قابل اعتماد تأکید دارد؛ پررنگ می‌شود. یکی از راه‌های مؤثر برای دستیابی به این هدف، ایجاد یک کانال اختصاصی OCM در فضای کاری دیجیتال است. با انجام این کار، می توان گفتگو و مشارکت را در مورد تغییر ترویج کرد.
با این حال، برای به حداکثر رساندن اثربخشی کانال OCM، تشویق ارتباطات در فرمت‌های مختلف از جمله متن، تصویر، ویدئو و ... بسیار مهم است تا به اولویت‌های مختلف کارمندان توجه شود. این اقدام به تسهیل گفتگوی فراگیرتر و مشارکتی در مورد تغییر فرهنگ سازمانی کمک می‌کند.
برای افزایش بیشتر ایمنی روانی و تشویق بازخورد صادقانه، ثبت نظرات ناشناس در OCM را در نظر بگیرید. این رویکرد به کارکنانی که ممکن است احساس ناامنی یا ناراحتی در به اشتراک‌گذاری نظرات خود داشته باشند، این امکان را می‌دهد که بدون ترس از عواقب آن، این کار را انجام دهند.

3. مطمئن شوید که همه احساس می‌کنند شنیده می‌شوند؛

شنیده شدن صداها در پست‌های مدیریتی بالاتر و حتی اولویت دادن به کارکنان عملیاتی امری عادی است. با این حال، این ایده، تغییر فردمحور را شکست می دهد.
دو چالش اصلی با تغییر فردمحور به وجود می آید:
  •     اطمینان از شنیده شدن صدای همه (به خصوص در سازمان های بزرگ) می‌تواند دشوار باشد.
  •     غربال کردن داده‌های با اهمیت از بازخورد کارکنان می‌تواند زمان‌بر باشد. 
با یک کانال اختصاصی OCM، می‌توان به راحتی بر چالش اول غلبه کرد. با پرسیدن سوالات متفکرانه و گرفتن نظرات کارمندان با نظرسنجی، برای دریافت بازخورد استفاده کنید.
برای چالش دوم، از ویژگی هوش مصنوعی Howspace برای بررسی و تجزیه و تحلیل داده‌ها در عرض چند دقیقه استفاده کنید. 

4. به افراد کمک کنید «چرایی» خود را برای تغییر پیدا کنند؛

قبل از اینکه به‌صورت عمیق در فرآیندهای تغییر فرهنگ سازمانی وارد شوید، بسیار مهم است که دلیل آن را بررسی کنید. در واقع مدیر عامل‌های موفق، این مرحله را در میان برترین استراتژی‌های مدیریت تغییر قرار می‌دهند.
به افراد کمک کنید بفهمند چرا این تغییر مورد نیاز است و چگونه با آن‌ها ارتباط دارد. حتما نظر خود را با دلایل کیفی و منطقی اثبات کنید.
نکته مدیریتی: به جای اینکه به یک «چرایی» پایبند باشید، به نتایج متفاوتی که به تغییر منجر می شود نگاه کنید. سپس، به افراد کمک کنید تا روی «چرایی» یا نتیجه‌ای که برایشان مهم است تمرکز کنند. کمک به کارکنان برای دیدن منافع شخصی تغییر، تعهد آن‌ها را نسبت به آن افزایش می‌دهد. به همین دلیل است که وقتی مردم بر روی نتیجه تغییر، سرمایه‌گذاری می‌کنند، 30 درصد بیشتر به آن پایبند هستند.

5. رویای مشترک خود در مورد آینده را با همدیگر تجسم کنید؛

مانند نکته قبل، این نکته به کارکنان کمک می‌کند تا تغییرات را بهتر درک کنند و در نتیجه بهتر به آن متعهد شوند. مسلما تغییر این دلیل که ناشناخته است، احساس ناخوشایندی را ایجاد می‌کند. بنابراین به جای آنکه به ایده انتزاعی متمایل شوید، ایده روشنی از آنچه در آینده است به اشتراک بگذارید. استفاده از نشانه‌های بصری مانند نمودارها، فیلم‌ها و تصاویر می‌تواند به شما در تجسم بهتر رویاهای آینده کمک کند.
گوستاوو رازتی، مدیرعامل و بنیانگذارLiberationist  بیان می‌کند:
"تغییر را دوستانه، سرگرم‌ کننده و هیجان‌انگیز کنید. تغییر را به یک چالش شخصی تبدیل کنید نه به چیزی خسته کننده، تحمیلی یا تهدید کننده. اساسا برنامه تغییر را از «من باید» به «می‌خواهیم» تنظیم کنید."

6. چگونگی شرکت افراد در طول سفر تغییر را روشن کنید؛

پیاده‌سازی تغییر فرهنگ سازمانی یک سفر طولانی است که می‌تواند مشارکت کنندگان را دلسرد کند. برای ایجاد انگیزه، آن‌ها را به طور مرتب به‌روز کنید و در مورد فرآیندها، ارتباطات، تصمیمات و موارد دیگر شفاف باشید.
به عنوان مثال، به همه بگویید با توجه به اینکه به کارهای عادی خود ادامه می‌دهند اما به طور منظم وظایف جدید را مدیریت ‌کنند. به این ترتیب، می‌توانید افراد را به سمت تغییر سوق دهید بدون اینکه آن‌ها را تحت تأثیر اتفاقات خاصی قرار داده باشید.
با یک کانال OCM، اشتراک‌گذاری به‌روزرسانی‌ها بسیار آسان است. همچنین می‌توانید سؤالاتی را که افراد در مورد تغییر دارند، جمع‌سپاری کنید و با شروع بحث به صورت فردی یا تیمی به آن‌ها پاسخ دهید. توجه داشته باشید که پاسخ‌های جمعی از تیم، بازخورد سازنده‌تر را تشویق می‌کند و موانع در اشتراک‌گذاری نظرات را برطرف می‌کند.

منبع:

https://howspace.com/blog/changing-organizational-culture-complete-guide/
https://www.techtarget.com/searchcio/definition/organizational-change-management-OCM#:~:text=Organizational%20change%20management%20(OCM)%20is,people%20side%20of%20change%20management.
 


استقرار نظام جامع مدیریت دانش در کمیته امداد امام خمینی (ره)
استقرار نظام جامع مدیریت دانش در کمیته ا ...
شناخت سازمانی و استخراج درخت‌واره سازمان حفاظت محیط زیست
شناخت سازمانی و استخراج درخت‌واره سازمان ...
مدیریت دانش در پروژه‌های شرکت پلیمر آریاساسول
مدیریت دانش در پروژه‌های شرکت پلیمر آریا ...
مدیریت دانش و صنعت 4.0 پارادایم های جدید برای خلق ارزش
مدیریت دانش و صنعت 4.0 پارادایم های جدید ...
صنایع یاس ارغوانی
مهندس طاهری- صنایع یاس ارغوانی
نظام جامع مدیریت دانش با همکاری سازنده و تعهد کاری مجموعه مشاوران توسعه آینده توسط شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی در مدیریت امور فناوری اطلاعات بانک ملت، با موفقیت پیاده‌سازی شد.
با عنایت به این موضوع که استفاده افراد از فرآیندها و ابزارهای مدیریت دانش و مشارکت در این مهم کاملاً امری فرهنگی است؛ کماکان جهت مشارکت حداکثری همکاران و اثربخش‌سازی دانش‌ها و تجارب اشتراک‌گذاری‌شده در ابتدای مسیر هستیم. همچنین امیدواریم با همکاری و رهنمودهای ارزنده تیم مشاوران توسعه آینده به موفقیت کامل در این مسیر نائل آییم

 
شرکت پتروشيمی رازی
مهندس اقتداریان- شرکت پتروشيمی رازی
مشاوران توسعه آینده به‌عنوان اولین شرکت ایرانی که از سال ۱۳۸3 در حوزه مدیریت دانش فعالیت داشته، توانسته است با بکارگیری روش‌های نوین و به‌روزآوری شیوه‌های کاری در صنایع بزرگ کشور ایفای نقش نماید. این نقش آفرینی با کشف، استخراج و غنی‌سازی دانش سازمانی و بهبود روش‌های انجام کار، به شکل چشم‌گیری در طیف وسیعی از مشتریان منجر به کاهش دوباره‌کاری‌ها، افزایش مزیت رقابتی و تاب‌آوری آن‌ها در فضای کسب‌و‌کار شده است.
شرکت ملی گاز ایران
مهندس صدری- شرکت ملی گاز ایران
جمع‌آوری قریب به 1500 بسته دانشی ارزشمند از 50 مدیر ارشد و خبره شرکت ملی گاز ایران ،کاری دشوار اما کم نظیر بود که تیم اجرایی و کارشناسان به خوبی از عهده آن بر آمدند.
شهرداری منطقه 10
مهندس شریف زاده- شهرداری منطقه 10
در سال ۱۳۹۱ به همت اداره آموزش شهرداری منطقه ۱۰ تهران، سیستم مدیریت دانش شهرداری منظقه ۱۰ راه‌اندازی شد. با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده مراحل شناخت، SWOT، شناسایی فیلدهای دانشی شهرداری، مصاحبه با خبرگان و... انجام پذیرفت و در نهایت با نصب نرم‌افزار مدیریت دانش، سامانه شهرداری منطقه ۱۰ راه‌اندازی شد. شهرداری منطقه ۱۰ تهران اولین شهرداری در سراسر کشور است که دارای این سامانه بوده و به‌طور فعالانه نسبت به استخراج و اشتراک دانش کارکنانش اقدام می‌نماید.  توسعه مشارکت عمومی کارکنان در فرآیندهای سازمانی، توسعه یادگیری در سطح کارکنان، پرهیز از دوباره‌کاری، کاهش هزینه‌ها و... بخشی از ثمرات راه‌اندازی این سیستم می‌باشد.
وزارت راه و ترابری
دکتر جعفرپور- مدیر دانش اسبق وزارت راه و ترابری
آینده شرکت مشاوران توسعه آینده در حوزه مدیریت دانش بسیار درخشان است. این شرکت آغازگر خوبی برای مدیریت دانش در ایران بوده است.
راهداری و حمل و نقل جاده‌ای
دکتر فلاح کهن- مسئول مدیریت دانش سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای

کادر مجرب و دانش آموخته شرکت مشاوران توسعه آینده با پیاده‌سازی سیستم مدیریت دانش و استقرار نرم‌افزار مرتبط به همراه ارائه بیش از ۱۶۰۰ نفر ساعت آموزش و ثبت ۱۸۰ بسته دانشی گامی بلند در جهت دستیابی به اهداف دانشی و ارتقاء بینش کارکنان سازمان برداشته است.
 
هلدینگ کشاورزی پارس
مهندس تهرانخواه- هلدینگ کشاورزی پارس
شرکت گسترش کشاورزی و دامپروری فردوس پارس با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده، توانست ضمن جمع‌آوری تجربیات مربوط به "طراحی و ساخت گلخانه‌ها" بستر نرم‌افزاری مناسبی را برای درج تجربیات جدید طراحی گلخانه‌ها ایجاد و مورد بهره‌برداری قرار دهد.
شرکت مادر تخصصی مدیریت ساخت و تهیه کالای آب و برق (ساتکاب)
دکتر لطیفی- شرکت مادر تخصصی مدیریت ساخت و تهیه کالای آب و برق (ساتکاب)
به دنبال گسترش فعالیت‌های شرکت ساتکاب، ایجاد بانک دانشی و آشنایی افراد با تکنیک‌های مدیریت دانش امری الزامی محسوب می‌شد که شرکت مشاوران توسعه آینده با ارائه خدمات تخصصی در این حوزه توانست ما را در این امر یاری کند.
هلدينگ میدکو

هلدینگ میدکو از اوایل دهه نود توسعه مدیریت دانش را با همکاری مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. اجرای مدیریت دانش در میدکو با یک پروژه پایلوت در سطح ستاد آغاز شد و به سرعت در شرکت های زیرمجموعه توسعه پیدا...

شهرداری منطقه 10

امروزه گسترش فعالیت‌ها، تنوع و تعدد نیازهای زندگی شهری، فرصت اشتباه و اختراع دوباره چرخ را از سازمان‌های خدماتی گرفته است. هزینه تولید دوباره دانش و ریسک از دست دادن آن افزایش یافته و مدیریت...

پالایش نفت تهران

شرکت پالایش نفت تهران به عنوان یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین پالایشگاه‌های کشور از سال ۱۳۸۷ سفر مدیریت دانشی خود را با مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. در آن سال‌ها بسیاری در مورد کارایی ا...

صنایع مس شهید باهنر

عدم مشارکت نیروی انسانی در فعالیت‌های مدیریت دانش به عنوان یکی از چالش‌های سازمانی شناخته شده است. لذا بسیاری از سازمان‌های کشور به هنگام پیاده‌سازی مدیریت دانش در سازمان خود با ای...

شرکت آب تهران در سال ۱۳۳۴ پس از ۹ سال مطالعه و اقدامات مختلف جهت تامین آب وتصفیه و توزیع آن رسما“ تاسیس و شروع به کار نمود، سپس  درســال ۱۳۴۳ قانون تاسیس وزارت آب وبرق به تصویب مجلس رسید و ...

مشاوران توسعه آینده به‌عنوان اولین مشاور و مجری طرح‌های مدیریت دانش در ایران
مشاوران با بیش از 15 سال تجربه و با پایبندی به اصول مشاوره مدیریت و مدل‌های مدیریت دانش به اولین و بزرگ‌ترین مجری طرح‌ها و سامانه‌های مدیریت دانش در ایران تبدیل شده است. ... بیشتر