مدیریت دانش چگونه باعث بهبود بهرهوری و تجربه کارکنان میشود؟
سحر یاقوتی
کارشناس مدیریت دانش
تاریخ انتشار:
1401/2/18
بر اساس رویکرد "زنجیره ارزش پورتر"، مدیریت دانش به عنوان پشتیبان واحدهاي مولد ارزش در سازمان شناخته میشود. با "نگرش فرآیندي" به سازمان، مدیریت دانش متناسب با ماموریت سازمان میتواند به عنوان فرآیند اصلی سازمان محسوب شده، در نهایت منجر به ارتقاء بهرهوري سازمانی شود. در این نوشته به بررسی تاثیر مدیریت دانش بر بهرهوری و ارتقا آن پرداخته شده است.
در اقتصاد مبتنی بر دانش، گسترش دانش و مهارتها منجر به نوآوری شده که این مسئله به نوبه خود سبب افزایش بهرهوری و درآمدها و کاهش تورم و بیکاری خواهد شد. عموما در اکثر سازمانها، سرمایههای دانشی ناشناخته باقی میمانند. تجارب و مهارتهای کارکنان یکی از داراییهای ارزشمند سازمانهاست که مانند سایر داراییها، باید مدیریت شود. مدیریت دانش با حفظ و هدایت داراییهای دانشی در دراز مدت موجب افزایش بهرهوری میشود. از جمله دلایل گرایش روز افزون سازمانهای مختلف به مدیریت دانش میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
تسهیل جریان مناسب دانش بین تامینکنندگان و دریافتکنندگان بدون محدودیت زمان و مکان؛
تسهیل اشتراك دانش میان کارکنان و باز داشتن آنان از اختراع دوباره چرخ؛
افزایش همکاریها؛
تسهیل و تسریع گامهای ایجاد تغییرات سازمانی از طریق فراهم آوردن امکان ثبت و به کارگیری دروس آموخته.
در ادامه به بررسی چگونگی افزایش بهرهوری سازمانی با استفاده از تکنیکهای مبتنی بر مدیریت دانش و محتوا پرداخته میشود.
سیستمهای مدیریت اسناد؛
برنامههای آموزش متقابل؛
سیستمهای مدیریت محتوا؛
چتباتها؛
ابزارهای شبکههای اجتماعی.
1- سیستمهای مدیریت اسناد
سازمانها عموما از سیستمهای مختلفی از جمله Google Docs برای مدیریت اسناد استفاده میکنند. این نوع سیستمها برای نگهداری دستورالعملها، اسناد متنی، رویهها و غیره مورد استفاده قرار میگیرند. ابزار Google Docs ساده و رایگان بوده و به راحتی میتوان از این مجموعه برای ایجاد اسناد، به اشتراکگذاری آنها، کنترل مجوزهای دسترسی و بارگذاری پروندهها استفاده کرد. ویژگی مهم و جالب Google Docs و اغلب وباپلیکیشنها، همگامسازی یا Sync است. این ویژگی کمک میکند تا در هر لحظه آخرین نسخه فایل و آخرین تغییرات با دسترسی به اینترنت در دسترس بوده و تغییرات جدید بارگزاری شود. علاوه بر این Google Docs نیاز سازمان به مخزن متمرکز دادههای سازمانی را کاهش داده و موجب بهرهوری و نیل سریع به اهداف سازمانی میشود.
2- برنامههای آموزش
سازمانها باید مهارتهای کارکنان را با اجرای تکنیکهای مختلف و برنامههای آموزشی بهبود دهند. بیشتر سازمانها دارای برنامههای آموزشی هستند تا به کارکنان جدید اجازه دهند که در کنار کارمندان باتجربه، دانش کسب کرده و مهارتهای خود را افزایش دهند. افزایش مهارت به طور مستقیم بر بهره¬وری کارکنان تاثیر گذاشته و موجب ارائه خدمات بهتر به مخاطبان میشود. به همین دلیل آموزش یک رویکرد مدیریت دانش موثر برای افزایش بهرهوری کارکنان است و مدیران نیز به این امر واقفند.
3- سیستمهای مدیریت محتوا
سیستمهای مدیریت محتوا، عملکرد چرخه محتوا را برای تیمهای سازمانی به ویژه در حوزه بازاریابی و فروش آسان میکنند. بازاریابی محتوا برای مشاغل آنلاین جهت برقراری ارتباط با مشتریان و تبلیغ محصولات و خدمات آنها کارآمد است و عموما سیستمهای مدیریت محتوا برای مدیریت، ذخیره و نظارت بر محتواها از ابتدا تا انتشار نهایی مورد استفاده قرار میگیرد. بیش از 91 درصد شرکتها برای دستیابی به اهداف بازاریابی خود از محتوا استفاده میکنند.
سیستمهای مدیریت محتوا، پایگاه دادهای از اطلاعات و دانش مرتبط با کسبو کار هستند که با استفاده از این ابزار، مشاغل میتوانند تلاشهای بازاریابی محتوای خود را سازماندهی کنند، عملکرد آنها را کنترل کرده و بهرهوری را افزایش دهند.
4- چتباتها
چتبات برنامهای است که مکالمه را با یک انسان به صورت آنلاین شبیهسازی میکند. وقتی کاربر از چت بات سوال میپرسد، از الگوریتمها یا پاسخهای از پیش تعیین شده برای ارائه پاسخ در چند ثانیه استفاده میکند. مدیران دانش تشخیص میدهند که رباتهای چت روشی نوآورانه برای جمعآوری، ذخیره و اشتراک اطلاعات با کارمندان و مشتریان است.
سازمانها با ایجاد چتبات، اشتراکگذاری دانش داخلی را به صورت خودکار انجام میدهند. مواردی همچون به اشتراکگذاری اطلاعات در مورد سیاستها و رویههای شرکت، پاسخ به سوالات رایج از جمله موارد استفاده از چت بات میباشد.
استفاده از رباتهای چت برای اهداف بازاریابی نیز استفاده میشود. رباتهای نظرسنجی از مشتریان، پاسخ به سوالات پشتیبانی مشتری و غیره از جمله کاربردهای آن در حوزه بازاریابی است.
5- ابزار شبکههای اجتماعی
تقریباً امروزه شرکتها از ابزار شبکه اجتماعی برای موارد مختلف استفاده میکنند. سازمانها با استفاده از شبکههای اجتماعی کارکنان، فناوریها و فرآیندها را به یکدیگر نزدیک کرده و سازمان را به جامعهای پیوسته تبدیل میکند که در آن اطلاعات یا دانش را می توان به اشتراک گذاشت. این امر به افزایش بهرهوری در سازمان کمک میکند.
به طور کلی مفهوم بهرهوری در قرن حاضر برای ارزیابی عوامل تولید (کار، سرمایه، مواد و انرژی) در اقتصاد به کار گرفته شده و در دهههای اخیر در کشورهای مختلف، حرکت برای ارتقاء این مفهوم با جنبش بهرهوری مطرح شده و فعالیتهای گستردهای به وسیله سازمانهای بهرهوری ملی و منطقهای انجام شده است. بهرهوری یک نگرش، شیوه، منش فکری و دیدگاه است که سعی میکند به طور پیوسته و مستمر آنچه را که بوده و هست بهبود بخشد. متخصصان بر این عقیدهاند که بهرهوری پدیدههای چند بعدی بوده و به معنای استفاده مؤثر و مفید از تمام منابع از جمله منابع انسانی، سرمایه، مواد مصرفی، انرژی، زمان، اطلاعات و غیره میباشد. باید توجه داشت که بهرهوری تنها بر کمیت متمرکز نبوده و مقوله کیفیت را نیز حائز اهمیت میداند. از آنجا که برای ارتقاء کیفیت، باید وجوه اجتماعی، روانی و اقتصادی متعددی مورد توجه قرار گیرد، مسائلی مثل کیفیت محیط کار، رضایت شغلی و غیره نیز در این حیطه مهم تلقی میشوند. امروزه اهمیت و ارزش بهرهوری به حدی است که این مفهوم را به عنوان یک فرهنگ، با ارزشها و بینشهای خاص خود جلوهگر ساخته است.
در مدیریت دانش، منابع دانشی و تکنولوژیهای مربوط به این زمینه مدیریت میشود. مهمترین منبع مدیریت دانش، انسان است که منبع همهی دانشها است و باید به طور مستمر آموزش داده شود تا بتواند دانش بدست آمده را کاربردی نماید. سازمانها بایستی بستری به وجود آورند تا کارکنان با توانمندی و انگیزههای بالا بتوانند دانشهای خود را به اشتراك بگذارند؛ در غیر اینصورت حجم زیادی از دانشهای بدست آمده از بین خواهد رفت. این به نوبه خود منجر به کاهش بهرهوری میشود. نکته ظریفی در مفهوم مدیریت دانش وجود دارد، این که موفقیت یک سازمان و عواملی همچون کیفیت محصولات و خدمات، خلاقیت و نوآوری، افزایش رضایت مشتریان و غیره در گرو استفاده کارآمد از دانش برتر است.
نظام جامع مدیریت دانش با همکاری سازنده و تعهد کاری مجموعه مشاوران توسعه آینده توسط شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی در مدیریت امور فناوری اطلاعات بانک ملت، با موفقیت پیادهسازی شد.
با عنایت به این موضوع که استفاده افراد از فرآیندها و ابزارهای مدیریت دانش و مشارکت در این مهم کاملاً امری فرهنگی است؛ کماکان جهت مشارکت حداکثری همکاران و اثربخشسازی دانشها و تجارب اشتراکگذاریشده در ابتدای مسیر هستیم. همچنین امیدواریم با همکاری و رهنمودهای ارزنده تیم مشاوران توسعه آینده به موفقیت کامل در این مسیر نائل آییم
مهندس اقتداریان- شرکت پتروشيمی رازی
مشاوران توسعه آینده بهعنوان اولین شرکت ایرانی که از سال ۱۳۸3 در حوزه مدیریت دانش فعالیت داشته، توانسته است با بکارگیری روشهای نوین و بهروزآوری شیوههای کاری در صنایع بزرگ کشور ایفای نقش نماید. این نقش آفرینی با کشف، استخراج و غنیسازی دانش سازمانی و بهبود روشهای انجام کار، به شکل چشمگیری در طیف وسیعی از مشتریان منجر به کاهش دوبارهکاریها، افزایش مزیت رقابتی و تابآوری آنها در فضای کسبوکار شده است.
مهندس صدری- شرکت ملی گاز ایران
جمعآوری قریب به 1500 بسته دانشی ارزشمند از 50 مدیر ارشد و خبره شرکت ملی گاز ایران ،کاری دشوار اما کم نظیر بود که تیم اجرایی و کارشناسان به خوبی از عهده آن بر آمدند.
مهندس شریف زاده- شهرداری منطقه 10
در سال ۱۳۹۱ به همت اداره آموزش شهرداری منطقه ۱۰ تهران، سیستم مدیریت دانش شهرداری منظقه ۱۰ راهاندازی شد. با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده مراحل شناخت، SWOT، شناسایی فیلدهای دانشی شهرداری، مصاحبه با خبرگان و... انجام پذیرفت و در نهایت با نصب نرمافزار مدیریت دانش، سامانه شهرداری منطقه ۱۰ راهاندازی شد. شهرداری منطقه ۱۰ تهران اولین شهرداری در سراسر کشور است که دارای این سامانه بوده و بهطور فعالانه نسبت به استخراج و اشتراک دانش کارکنانش اقدام مینماید. توسعه مشارکت عمومی کارکنان در فرآیندهای سازمانی، توسعه یادگیری در سطح کارکنان، پرهیز از دوبارهکاری، کاهش هزینهها و... بخشی از ثمرات راهاندازی این سیستم میباشد.
دکتر جعفرپور- مدیر دانش اسبق وزارت راه و ترابری
آینده شرکت مشاوران توسعه آینده در حوزه مدیریت دانش بسیار درخشان است. این شرکت آغازگر خوبی برای مدیریت دانش در ایران بوده است.
دکتر فلاح کهن- مسئول مدیریت دانش سازمان راهداری و حمل و نقل جادهای
کادر مجرب و دانش آموخته شرکت مشاوران توسعه آینده با پیادهسازی سیستم مدیریت دانش و استقرار نرمافزار مرتبط به همراه ارائه بیش از ۱۶۰۰ نفر ساعت آموزش و ثبت ۱۸۰ بسته دانشی گامی بلند در جهت دستیابی به اهداف دانشی و ارتقاء بینش کارکنان سازمان برداشته است.
مهندس تهرانخواه- هلدینگ کشاورزی پارس
شرکت گسترش کشاورزی و دامپروری فردوس پارس با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده، توانست ضمن جمعآوری تجربیات مربوط به "طراحی و ساخت گلخانهها" بستر نرمافزاری مناسبی را برای درج تجربیات جدید طراحی گلخانهها ایجاد و مورد بهرهبرداری قرار دهد.
دکتر لطیفی- شرکت مادر تخصصی مدیریت ساخت و تهیه کالای آب و برق (ساتکاب)
به دنبال گسترش فعالیتهای شرکت ساتکاب، ایجاد بانک دانشی و آشنایی افراد با تکنیکهای مدیریت دانش امری الزامی محسوب میشد که شرکت مشاوران توسعه آینده با ارائه خدمات تخصصی در این حوزه توانست ما را در این امر یاری کند.
داستان موفقیت مشتریان
هلدینگ میدکو از اوایل دهه نود توسعه مدیریت دانش را با همکاری مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. اجرای مدیریت دانش در میدکو با یک پروژه پایلوت در سطح ستاد آغاز شد و به سرعت در شرکت های زیرمجموعه توسعه پیدا...
امروزه گسترش فعالیتها، تنوع و تعدد نیازهای زندگی شهری، فرصت اشتباه و اختراع دوباره چرخ را از سازمانهای خدماتی گرفته است. هزینه تولید دوباره دانش و ریسک از دست دادن آن افزایش یافته و مدیریت...
شرکت پالایش نفت تهران به عنوان یکی از بزرگترین و قدیمیترین پالایشگاههای کشور از سال ۱۳۸۷ سفر مدیریت دانشی خود را با مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. در آن سالها بسیاری در مورد کارایی ا...
عدم مشارکت نیروی انسانی در فعالیتهای مدیریت دانش به عنوان یکی از چالشهای سازمانی شناخته شده است. لذا بسیاری از سازمانهای کشور به هنگام پیادهسازی مدیریت دانش در سازمان خود با ای...
شرکت آب تهران در سال ۱۳۳۴ پس از ۹ سال مطالعه و اقدامات مختلف جهت تامین آب وتصفیه و توزیع آن رسما“ تاسیس و شروع به کار نمود، سپس درســال ۱۳۴۳ قانون تاسیس وزارت آب وبرق به تصویب مجلس رسید و ...