چگونگی افزایش مشارکت ذینفعان در تهیه نقشه دانش

خانم سحر یاقوتی کارشناس ارشد مدیریت دانش در شرکت مشاوران توسعه آینده    سحر یاقوتی
   کارشناس ارشد مدیریت دانش
  

تاریخ انتشار:
1400/10/25
شناسایی حوزه‌های دانشی سازمان که به طور مستقیم و غیرمستقیم در تحقق فرآیندها و اهداف استراتژیک سازمان نقش دارند، اساس کلیه برنامه‌ریزی‌ها در حوزه مدیریت دانش می‌باشد. به عبارتی دیگر مدیریت دانش در اولین گام با شناسایی حوزه‌های دانش شروع می‌شود. در همین رابطه از نقشه دانش به عنوان ابزاری برای سازماندهی و اندازه‌‌گیری دانش استفاده می‌شود. در همین راستا، در این مقاله به چگونگی مشارکت ذینفعان در تهیه نقشه دانش پرداخته‌ایم.

نقشه دانش به چه سوالاتی پاسخ می‌دهد؟

نقشه دانش نمایش تصویری از سرمایه‌‌های فکری و منابع دانشی سازمان است که تلاش می‌‌کند به پرسش‌های زیر پاسخ دهد.
  1. برای موفقیت در انجام کار چه دانشی لازم است؟
  2. دانش مدنظر متعلق به چه کسی بوده و چگونه می‌توان به آن دسترسی داشت؟
  3. ارتباط دانشی افراد با یکدیگر چگونه است؟ 
  4. این دانش‌ها چگونه در فرآیندهای کاری جریان می‌یابند؟
 با وجود اهمیت این موضوع، تهیه این نقشه ممکن است با مخالفت‌هایی همراه باشد که پاسخ به "چرایی" و "چگونگی" این اقدام می‌تواند راهگشا باشد. در ادامه به تشریح روش‌هایی جهت رفع این مسئله پرداخته می‌شود.

تشریح ارزش‌ این اقدام

رهبران، مدیران عالی و تمامی کارکنان بایستی از ارزش‌های مالی و زمانی ناشی از تهیه نقشه دانش آگاه شده و فرآیند تهیه نقشه دانش و کاربرد آن در سازمان برای آنان مشخص شود. از جمله چالش‌ها و فرصت‌های این اقدام می‌توان به عدم خروج دانش خبرگان پیش از بازنشستگی و تسریع در فرآیند یادگیری نیروهای جدید اشاره کرد. 

بیان نکات پیچیده و مبهم به صورت شفاف 

پیش از آغاز فرآیند تهیه نقشه دانش، مدیران و کارشناسان کلیدی که در این فرآیند درگیر خواهند بود را از مدت زمان و چالش‌های پیش‌رو آگاه کنید؛ زیرا در بسیاری از موارد علاوه بر صرف زمان در فرآیند تهیه نقشه، اقدامات پیش از آن (برای تعیین حوزه‌های تخصصی) و پس از آن (بررسی نقشه و تعیین مراحل بعدی) نیز زمان‌بر می‌باشند.
علاوه بر این ممکن است در طول این فرآیند داده‌‌های بیشتری مورد نیاز باشد که تمامی این موارد نیازمند صرف زمان از سوی متخصصان خواهد بود. بنابراین پیشنهاد می‌‌شود برای کاهش زمان، از سایر کارشناسان و یا از اسناد موجود در آن حوزه‌‌ها استفاده شود.

ذینفعان چگونه به تدوین نقشه دانش کمک میکنند

ایجاد حس ارزشمندی در شرکت‌کنندگان 

تهیه نقشه دانش و مستند نمودن فرآیند اقدامات، ممکن است مدیران و کارشناسان کلیدی این فرآیند را با ترس از دست رفتن دانش، امکان بازنشستگی پیش از موعد و یا احساس پوچی مواجه کند. در این راستا باید با حفظ جایگاه و عزت نفسشان، آنان را از ارزش دانش و تجارب و منافع سازمانی ناشی از این اقدام آگاه کرد. 

استفاده از اصطلاحات و کلمات تخصصی مربوط به سازمان مورد نظر 

هر سازمان دارای کلمات اختصاری و اصطلاحات خاص و تخصصی می‌باشد که درک و استفاده از آن اصطلاحات هنگام توضیح نقشه دانش بسیار تاثیرگذار می‌باشد. علاوه بر این در صورت استفاده از سایر الگوها و نمونه‌‌های موفق پیشین، عبارات و اصطلاحات را مطابق با سازمان مربوطه تغییر دهید. 

استفاده از رویکردهای متناسب برای تهیه نقشه دانش 

با توجه به اینکه نقشه دانش از حوزه‌های دانشی تشکیل می‌شود، شناسایی این حوزه‌ها نیازمند بررسی‌های تخصصی می‌باشد. به عنوان مثال در سازمان‌هایی نظیر مهندسی، تدارکات و ساخت (EPC) که با حجم بالایی از دانش‌های تخصصی در ارتباط هستند، ممکن است نیاز به تلفیق چند رویکرد برای رسیدن به حوزه‌های دانشی وجود داشته باشد.
علاوه بر حوزه‌های دانشی یکی از مهم‌ترین بخش‌های نقشه دانش، جریان‌های دانش میان حوزه‌های دانشی مختلف است. جریان دانشی نشان‌دهنده میزان اهمیت و حساسیت هر یک از حوزه‌های دانشی و نیز ملاحظات پیش‌نیازی در برنامه‌ریزی و پیاده‌سازی راهکارهای دانشی، نقش بسیار مهمی دارد. 

نمونه‌های موفق در حوزه تهیه نقشه دانش

TransPetro 

ترانس پترو از جمله بزرگترین شرکت‌های حمل و نقل سوخت برزیلی است. این شرکت در راستای تهیه نقشه دانش، در گام اول اقدام به شناسایی دانش‌های حیاتی کرد. اما در طول این فرآیند، نفرات کلیدی معتقد بودند که اگر بخش قابل توجهی از دارایی‌های دانشی را عادی و غیربحرانی جلوه دهند، از اعتبار حوزه فعالیتشان کاسته خواهد شد. به منظور رفع این مسئله، تسهیل‌کنندگان در طی جلساتی اهمیت دانش‌های کلیدی و تاثیر آن در کسب‌و کار را بیان کردند. 
مشاور منابع انسانی این سازمان می‌گوید "ما باید با ایجاد رابطه و تشویق، ترس افراد را کاهش دهیم." 

تمرکز Bechtel بر کارشناسان بازنشسته

Bechtel شرکت مهندسی، تدارکات، ساخت‌وساز و مدیریت پروژه است که در کالیفرنیا مستقر می‌باشد. این شرکت برای تهیه نقشه دانش بر کارشناسان بازنشسته متمرکز شده و برای هر یک از آن‌ها ارزش افزوده، اهداف بلندمدت و همچنین جایگاه افراد در این اقدام موثر را تشریح کرد. این اقدام افزایش حس اعتبار و اهمیت افراد در آینده سازمان را به دنبال داشت.

Goodyear

شرکت Goodyear Tire & Rubber برای تدوین نقشه دانش بر کارشناسان بازنشسته تمرکز داشته و در این مسیر با مقاومت‌‌هایی همراه بود که تمرکز بر دانش‌های کلیدی هر یک از افراد و تشریح دقیق انتظارات و زمان مورد نیاز برای اجرای این فرآیند، تا حدودی چالش‌‌ها را برطرف کرد.

نقشه دانشی Eli Lilly با کمک مهندسین متخصص 

شرکت داروسازی Eli Lilly، برای تهیه نقشه دانش بر مهندسین متخصص سازمان تمرکز کرده و نقشه دانش را با نقشه فرآیندی و اهداف سازمانی مرتبط ساخت. علاوه بر این به منظور کاهش بار زمانی این اقدام، در گام اول نقشه‌‌های دانشی را با کمک مهندسین میانی تدوین کرده و برای تایید و اظهارنظر، خدمت مهندسین بازنشسته ارسال کرد.

TRIANZ

تیم مدیریت دانش در شرکت مشاوره فناوری اطلاعات و مدیریت (Trianz) هدف از تدوین نقشه دانش را در ابتدای فرآیند برای همگان بیان کرد. علاوه بر این حمایت عالی رهبران ارشد از مدیریت دانش موجب شد تا افراد با انگیزه بیشتری در این جلسات شرکت کنند.

منبع
APQC
 


استقرار نظام جامع مدیریت دانش در سازمان حفاظت محیط زیست
استقرار نظام جامع مدیریت دانش در سازمان ...
طرح اول توسعه مدیریت دانش در شرکت پایانه‌های نفتی ایران
طرح اول توسعه مدیریت دانش در شرکت پایانه ...
مدیریت دانش عامل افزایش بهره‌وری و کاهش استرس دانشکاران
مدیریت دانش عامل افزایش بهره‌وری و کاهش ...
مدیریت دانش در عصر کار هیبریدی: چهار دیدگاه کلیدی
مدیریت دانش در عصر کار هیبریدی: چهار دید ...
استقرار نظام جامع مدیریت دانش در شرکت آب منطقه‌ای گلستان
استقرار نظام جامع مدیریت دانش در شرکت آب ...
صنایع یاس ارغوانی
مهندس طاهری- صنایع یاس ارغوانی
نظام جامع مدیریت دانش با همکاری سازنده و تعهد کاری مجموعه مشاوران توسعه آینده توسط شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی در مدیریت امور فناوری اطلاعات بانک ملت، با موفقیت پیاده‌سازی شد.
با عنایت به این موضوع که استفاده افراد از فرآیندها و ابزارهای مدیریت دانش و مشارکت در این مهم کاملاً امری فرهنگی است؛ کماکان جهت مشارکت حداکثری همکاران و اثربخش‌سازی دانش‌ها و تجارب اشتراک‌گذاری‌شده در ابتدای مسیر هستیم. همچنین امیدواریم با همکاری و رهنمودهای ارزنده تیم مشاوران توسعه آینده به موفقیت کامل در این مسیر نائل آییم

 
شرکت پتروشيمی رازی
مهندس اقتداریان- شرکت پتروشيمی رازی
مشاوران توسعه آینده به‌عنوان اولین شرکت ایرانی که از سال ۱۳۸3 در حوزه مدیریت دانش فعالیت داشته، توانسته است با بکارگیری روش‌های نوین و به‌روزآوری شیوه‌های کاری در صنایع بزرگ کشور ایفای نقش نماید. این نقش آفرینی با کشف، استخراج و غنی‌سازی دانش سازمانی و بهبود روش‌های انجام کار، به شکل چشم‌گیری در طیف وسیعی از مشتریان منجر به کاهش دوباره‌کاری‌ها، افزایش مزیت رقابتی و تاب‌آوری آن‌ها در فضای کسب‌و‌کار شده است.
شرکت ملی گاز ایران
مهندس صدری- شرکت ملی گاز ایران
جمع‌آوری قریب به 1500 بسته دانشی ارزشمند از 50 مدیر ارشد و خبره شرکت ملی گاز ایران ،کاری دشوار اما کم نظیر بود که تیم اجرایی و کارشناسان به خوبی از عهده آن بر آمدند.
شهرداری منطقه 10
مهندس شریف زاده- شهرداری منطقه 10
در سال ۱۳۹۱ به همت اداره آموزش شهرداری منطقه ۱۰ تهران، سیستم مدیریت دانش شهرداری منظقه ۱۰ راه‌اندازی شد. با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده مراحل شناخت، SWOT، شناسایی فیلدهای دانشی شهرداری، مصاحبه با خبرگان و... انجام پذیرفت و در نهایت با نصب نرم‌افزار مدیریت دانش، سامانه شهرداری منطقه ۱۰ راه‌اندازی شد. شهرداری منطقه ۱۰ تهران اولین شهرداری در سراسر کشور است که دارای این سامانه بوده و به‌طور فعالانه نسبت به استخراج و اشتراک دانش کارکنانش اقدام می‌نماید.  توسعه مشارکت عمومی کارکنان در فرآیندهای سازمانی، توسعه یادگیری در سطح کارکنان، پرهیز از دوباره‌کاری، کاهش هزینه‌ها و... بخشی از ثمرات راه‌اندازی این سیستم می‌باشد.
وزارت راه و ترابری
دکتر جعفرپور- مدیر دانش اسبق وزارت راه و ترابری
آینده شرکت مشاوران توسعه آینده در حوزه مدیریت دانش بسیار درخشان است. این شرکت آغازگر خوبی برای مدیریت دانش در ایران بوده است.
راهداری و حمل و نقل جاده‌ای
دکتر فلاح کهن- مسئول مدیریت دانش سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای

کادر مجرب و دانش آموخته شرکت مشاوران توسعه آینده با پیاده‌سازی سیستم مدیریت دانش و استقرار نرم‌افزار مرتبط به همراه ارائه بیش از ۱۶۰۰ نفر ساعت آموزش و ثبت ۱۸۰ بسته دانشی گامی بلند در جهت دستیابی به اهداف دانشی و ارتقاء بینش کارکنان سازمان برداشته است.
 
هلدینگ کشاورزی پارس
مهندس تهرانخواه- هلدینگ کشاورزی پارس
شرکت گسترش کشاورزی و دامپروری فردوس پارس با همکاری شرکت مشاوران توسعه آینده، توانست ضمن جمع‌آوری تجربیات مربوط به "طراحی و ساخت گلخانه‌ها" بستر نرم‌افزاری مناسبی را برای درج تجربیات جدید طراحی گلخانه‌ها ایجاد و مورد بهره‌برداری قرار دهد.
شرکت مادر تخصصی مدیریت ساخت و تهیه کالای آب و برق (ساتکاب)
دکتر لطیفی- شرکت مادر تخصصی مدیریت ساخت و تهیه کالای آب و برق (ساتکاب)
به دنبال گسترش فعالیت‌های شرکت ساتکاب، ایجاد بانک دانشی و آشنایی افراد با تکنیک‌های مدیریت دانش امری الزامی محسوب می‌شد که شرکت مشاوران توسعه آینده با ارائه خدمات تخصصی در این حوزه توانست ما را در این امر یاری کند.
هلدينگ میدکو

هلدینگ میدکو از اوایل دهه نود توسعه مدیریت دانش را با همکاری مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. اجرای مدیریت دانش در میدکو با یک پروژه پایلوت در سطح ستاد آغاز شد و به سرعت در شرکت های زیرمجموعه توسعه پیدا...

شهرداری منطقه 10

امروزه گسترش فعالیت‌ها، تنوع و تعدد نیازهای زندگی شهری، فرصت اشتباه و اختراع دوباره چرخ را از سازمان‌های خدماتی گرفته است. هزینه تولید دوباره دانش و ریسک از دست دادن آن افزایش یافته و مدیریت...

پالایش نفت تهران

شرکت پالایش نفت تهران به عنوان یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین پالایشگاه‌های کشور از سال ۱۳۸۷ سفر مدیریت دانشی خود را با مشاوران توسعه آینده آغاز نمود. در آن سال‌ها بسیاری در مورد کارایی ا...

صنایع مس شهید باهنر

عدم مشارکت نیروی انسانی در فعالیت‌های مدیریت دانش به عنوان یکی از چالش‌های سازمانی شناخته شده است. لذا بسیاری از سازمان‌های کشور به هنگام پیاده‌سازی مدیریت دانش در سازمان خود با ای...

شرکت آب تهران در سال ۱۳۳۴ پس از ۹ سال مطالعه و اقدامات مختلف جهت تامین آب وتصفیه و توزیع آن رسما“ تاسیس و شروع به کار نمود، سپس  درســال ۱۳۴۳ قانون تاسیس وزارت آب وبرق به تصویب مجلس رسید و ...

مشاوران توسعه آینده به‌عنوان اولین مشاور و مجری طرح‌های مدیریت دانش در ایران
مشاوران با بیش از 15 سال تجربه و با پایبندی به اصول مشاوره مدیریت و مدل‌های مدیریت دانش به اولین و بزرگ‌ترین مجری طرح‌ها و سامانه‌های مدیریت دانش در ایران تبدیل شده است. ... بیشتر