مدیریت دانش نیز همانند بسیاری از تغییرات سازمانی نیازمند تخصیص بودجه مناسب میباشد. بسیاری از اقدامات مدیریت دانش از جمله: آموزش و استخدام مدرس، خرید نرمافزار جدید و زیر ساختهای آن، استخدام افرادی جهت تدوین استراتژی و فرآیندهای مدیریت دانش و غیره هزینههایی را برای سازمان بهدنبال دارد. اما باید توجه داشت که این تنها یک هزینه نیست بلکه یک سرمایهگذاری است و میلیونها دلار برگشت سرمایه را بهدنبال دارد.
حال این سوال پیش میآید که برای این کار باید چه مقدار هزینه کرد؟
برای برآورد هزینه میبایست با در نظر گرفتن اقدامات و منابع مورد نیاز، میزان کمترین حالت بودجه و بالاترین حالت ممکن برای بودجه را محاسبه کرد. اما باید توجه داشت که بودجه اولیه کاملا دقیق نبوده و در طول مسیر اجرای پروژه به دلایلی از جمله: کمک هزینههای سفر، تغییر هزینههای فناوری و پشتیبانی، خدمات مشاورهای و غیره میتواند تغییر کند. بنابراین برآورد اولیه شما با گذر زمان دستخوش تغییراتی خواهد شد و بهترین راهکار در این زمینه ایجاد یک برنامه بودجه با افق زمانی سه ساله و یک برنامه بودجه دقیقتر برای یک سال آینده میباشد.
تخصیص بودجه باید به چه صورت باشد و چه پارامترهایی را در بر بگیرد؟
هیچ فرمول مشخص و دقیقی برای تخصیص بودجه مدیریت دانش وجود ندارد، اما باید توجه داشت که سهم قابل توجهی از بودجه را به چهار حوزه فرآیند، فناوری، رهبری و نقشها و مسئولیتها اختصاص داد.
• در بخش فرآیند هزینههایی برای تسهیل فرآیندها، مستندسازی آنها و غیره؛
• در بخش فناوری هزینههایی برای تجزیه و تحلیل نیازهای کاربران، به روزکردن فناوریها، هزینههای نگهداری از فناوریها و غیره؛
• در بخش رهبری هزینههای برای نظارت، گزارشگیری، ایجاد راهنماها و دستورالعملها و غیره؛
• در بخش نفشها و مسئولیتها هزینههایی برای تعریف نقشهای جدیدی همچون: مدیر دانش، دانشکار و غیره.
در بیشتر موارد مشاهده میکنیم که سازمانها به فناوری بیش از هر عامل دیگری توجه میکنند که این روند موجب ضعف پایههای مدیریت دانش میشود؛ زیرا فناوری به تنهایی پاسخگوی نیازهای مدیریت دانش نمیباشد.
الگو برداری مناسب برای تعیین بودجه
پس از تهیه برنامه بودجه، برای سنجش و محک زدن آن میتوانید از برخی الگوهای موجود استفاده کنید که اولین آنها نظرسنجی جهانی مدیریت دانش است. این نظر سنجی در سالهای 2014 تا 2017 توسط Knoco انجام گرفته است. در بخشی از این نظرسنجی از شرکتکنندگان خواسته شده بود که میزان بودجه سالانه خود را مشخص کنند. از میان 118 شرکتکننده حدود 20 درصد از میزان بودجه مطلع نبوده و 51 نفر بودجه خود را به اشتراک نگذاشتند. نتایج این نظر سنجی در نمودار زیر قابل مشاهده است.
میزان زمان مورد نیاز برای اجرای مدیریت دانش
از دیگر عوامل تاثیر گذار بر بودجه مدیریت دانش مدت زمان اجرای آن است. برای سنجش مدت زمان مورد نیاز برای مدیریت دانش نیز میتوان به نتایج نظر سنجی Knoco مراجعه کرد. شرکت کنندگان در این نظرسنجی میزان بلوغ مدیریت دانش را در سازمانها از دو طریق تشریح کردند. اولا با برآورد تعداد سالهایی که مدیریت دانش را اجرا میکردند و دوم سنجش سطح بلوغ سازمان (آغازین یا بلوغ کامل). نمودار زیر درصد مشارکت کنندگان در نظر سنجش و پاسخهای آنان قابل نمایش است.
• سازمانیهایی که خود را در مراحل اولیه مدیریت دانش ارزیابی کردهاند به طور متوسط 3/5 سال مدیریت دانش را در برنامههای خود داشتهاند.
• سازمانهایی که با مدیریت دانش در حال پیشرفت بودند، به طور متوسط 8/2 سال مدیریت دانش را در برنامههای خود داشتهاند.
• سازمانهایی که مدیریت دانش در رویه و روشهای کاریشان تثبیت شده است، به طور متوسط برای 11/8 سال مدیریت دانش را در دستور کار داشتهاند.
بنابراین با توجه به نتایج بالا میتوان گفت که استقرار مدیریت دانش به زمان زیادی نیاز دارد. البته این بدان معنا نیست که 8 تا 12 سال طول میکشد تا بازده سرمایه حاصل شود. این بدان معناست که مدیریت دانش مدت زمان زیادی برای پایدارسازی و استقرار در سازمان نیاز دارد.
مراقب دام بودجه باشید.
در بسیاری از سازمانها بودجه مشخصی از محل بودجه سازمانی برای مدیریت دانش در نظر نگرفته و سود حاصل از اجرای مدیریت دانش را بهعنوان بودجه در نظر میگیرند. در این صورت ممکن است تیم مدیریت دانش برای هزنیههای معمول خود دچار مشکل نشود؛ اما برای سرمایهگذاریهای بلندمدت فرهنگی و رفتاری در سازمان با چالشهای بسیاری مواجه میشود.